Αν βλέπαμε καμιόνια να μεταφέρουν φέρετρα...

ΜΟΝΟΛΟΓΩΝΤΑΣ

------------------------------------

Από τον Άγγελο Πετρουλάκη

 

Φωτογραφία: Σπύρος Τσαντόπουλος

Η εμπειρία του πόνου…

«Έχω την εμπειρία τού πόνου… Όλες οι πληγές τής ψυχής πυορροούν…»

Μεταφέρω δυο φράσεις τού Ζωρζ Μπερνανός από το μυθιστόρημά του «Το ημερολόγιο ενός επαρχιακού εφημέριου», ο οποίος (εφημέριος) γνωρίζει ότι ο καρκίνος του δεν του δίνει περισσότερο από έναν χρόνο ζωής.

Τις μεταφέρω καθώς παρατηρώ τόσο την μαζική έξοδο των πολιτών σε πάρκο, όσο και την διαμαρτυρία κατοίκων συνοικίας για τον περιορισμό τών κινήσεών τους.

Ο καθείς είναι ελεύθερος να συνάγει τις δικές του απόψεις και να λάβει τις αποφάσεις που αφορούν τον εαυτό του. Ισχύει κι εδώ το «ερώτημα της Μαργαρίτας» που συναντάμε στον «Φάουστ» του Γκαίτε, μόνο που στη θέση τής ερώτησης «αν υπάρχει Θεός;» πρέπει να βάλουμε το «αν κινδυνεύουμε από τον ιό;»

Στις δημοκρατικές κοινωνίες η ατομική ευθύνη δημιουργεί την συλλογική. Και η ατομική ευθύνη έχει σχέση με πολλά, ιδιαίτερα με τον χαρακτήρα τού ατόμου και την ικανότητα κατανόησης τόσο του άλλου, όσο και του περιβάλλοντος.

Δύστροπους, εριστικούς και εγωιστές συναντάμε παντού. Με ανώτατες σπουδές ή πλήρη αναλφαβητισμό. Οικονομικά εύπορους ή πένητες. Νεαρής ηλικίας ή υπερήλικες.

Ίσως γιατί οι πληγές τής ψυχής τους πυορροούν.

Ίσως γιατί δεν έχουν την εμπειρία τού πόνου…

Η παγκόσμια κοινότητα δοκιμάζεται, όχι μόνο η δική μας χώρα. Ίσως η δική μας χώρα να αντιμετωπίζει σχεδόν ιδανικά αυτήν την δοκιμασία. Δεν είδαμε στους δρόμους στρατιωτικά καμιόνια να μεταφέρουν φέρετρα. Ούτε εκσκαφείς να ανοίγουν ομαδικούς τάφους. Αν είχαμε δει και βιώσει αυτήν την εμπειρία, θα ήταν εντελώς διαφορετική η συμπεριφορά μας. Θα έπρεπε, όμως, να την ζήσουμε, για να μην είμαστε αυτοί που είμαστε. Να μας παρακαλούσαν να βγούμε από τα σπίτια μας κι εμείς να κλεινόμασταν ακόμα περισσότερο.

Στην πόλη μας, ιδιαίτερα, δεν καταγράφηκε ούτε ένας θάνατος, έστω υπερήλικα, που να αποδίδεται στον ιό. Και τα κρούσματα, αν εξαιρέσουμε τα πολλά μιας και μόνο συνοικίας, ήταν ελάχιστα.

 Η λογική λέει πως αυτή η συνθήκη θα πρέπει να διαφυλαχθεί. Να συνεχίσουμε να ζούμε, περιορίζοντας τις πιθανότητες του κινδύνου. Για να επανέλθουν όλα εκεί που ήταν πριν.

Όλα θα επανέλθουν εκεί που ήταν πριν. Το έχει αποδείξει η ιστορία τού ανθρώπου.

Τίποτα δεν άλλαξε στις ανθρώπινες συμπεριφορές μετά τους τρομακτικούς πολέμους.

Τίποτα δεν άλλαξε μετά από τις επιδημίες. Ο κόσμος προχώρησε. Ξεχάστηκε η Ισπανική γρίπη, παρά τα πενήντα, ίσως και παραπάνω, εκατομμύρια θύματα, ξεχάστηκαν οι επιδρομές τής πανώλης. Ξεχάστηκαν οι καταιγίδες τής λέπρας και της φυματίωσης.

Σαν σήμερα έληξε επίσημα ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ανακουφισμένοι οι Αμερικανοί και Σοβιετικοί στρατιώτες (οι ζωντανοί εννοώ) έδωσαν τα χέρια τους πάνω από το κατεστραμμένο Βερολίνο. Ανακουφισμένοι και οι λαοί, πανηγύριζαν, έστω μαυροφορεμένοι. Είχε έρθει η ώρα και για τους επίσημους απολογισμούς. Η καταμέτρηση των νεκρών έδειχνε κάποια εκατομμύρια. Τα ερείπια ήταν εικόνες που συναγωνίζονταν η μια την άλλη σε φρίκη.

Πολλοί ήταν οι πολιτικοί και οι διανοούμενοι που έλεγαν πως η ανθρωπότητα δεν θα συνέλθει. Κάποιοι Ευρωπαίοι το είχαν πει αυτό και μετά την λήξη τού Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου.

Ο απλός κόσμος το μόνο που ήξερε ήταν πόσους νεκρούς μετρούσε η οικογένειά του.

Όλοι, νικητές και ηττημένοι, ένα ήξεραν καλά: Ό,τι ο θερμός πόλεμος τελείωσε. Η 26^η Απριλίου θα ήταν μια άλλη μέρα.

Και όμως.

Τον θερμό πόλεμο ακολούθησε ο Ψυχρός.

Στην χώρα μας, το τέλος τού πολέμου, είχε για συνέχεια έναν, ακόμα φονικότερο, πόλεμο: τον Εμφύλιο.

Τα ερείπια πολλαπλασιάστηκαν. Οι μαυροφορεμένες οικογένειες επίσης. Παρά ταύτα, δεν βγήκαμε σοφότεροι. Δεν μεταλλαχθήκαμε σε σεμνότερους. Όσοι επέζησαν δεν δίδαξαν στις γενιές που γεννήθηκαν μεταπολεμικά τα ιδανικά της Δημοκρατίας, την χρησιμότητα της Παιδείας, το χρέος μας απέναντι στην Γλώσσα, την ανάγκη της Πατριδογνωσίας. Ούτε καν το μεταφυσικό νόημα της Θρησκείας, που δεν θέλει ιδιαίτερες σπουδές. Τους δίδαξαν (τους διδάξαμε) άλλα.

Το νόημα του τραγικού εκφράζεται από τον άνθρωπο που έρχεται απέναντι στον εαυτό του. Κατά την γέννηση της τραγωδίας – πριν πεθάνουν οι Θεοί – ο άνθρωπος ερχόταν απέναντι στον Θεό του (με τις διάφορες μορφές) αμφισβητώντας τον. Ήταν η αιώνια μάχη τού Καλού με το Κακό, του Ηθικού με το Ανήθικο. Σήμερα βιώνουμε την πραγμάτωση του ανθρώπου που αμφισβητεί τον εαυτό του, κάτω από το πρίσμα τής ελαφρότητας.

Δεν θέλω να σκέφτομαι μια Πολιτεία που σε κάποια στιγμή, απηυδυσμένη, θα πει: «Ελεύθερα όλα». Με την πρώτη αύξηση των κρουσμάτων, θα ξεκινήσουν οι πυροβολισμοί, με πρώτους ελεύθερους σκοπευτές τούς απείθαρχους, αυτούς που σήμερα αμφισβητούν τις οδηγίες.

Ίσως μας χρειάζεται όμως. Ούτως ή άλλως, ούτε έτσι, ούτε αλλιώς, θα γίνουμε καλύτεροι. Θα έχουμε όμως μια επιπλέον εμπειρία…

 Την εμπειρία τού πόνου…

Λάρισα, 25/4/2020