Μια Ουτοπία κυνηγάμε...

ΜΟΝΟΛΟΓΩΝΤΑΣ

------------------------------------

Από τον Άγγελο Πετρουλάκη

Αυταπάτες και χίμαιρες…

Παράλληλα με την απειλή και τον φόβο, ζούμε και τις αυταπάτες μας.

Η νέα κοινωνία, για την οποία γίνεται αρκετός λόγος, δεν είναι παρά μια χίμαιρα.

Μια Ουτοπία κυνηγάμε (;).

Η υπόθεση του Ανθρώπου είναι ανεξερεύνητη θάλασσα.

Ο χώρος της ιατρικής επιστήμης, τα τελευταία εκατό χρόνια, έχει κάνει απίστευτα άλματα, από τα οποία δεν είχε κάνει ούτε το ένα εκατομμυριοστό κατά τα προηγούμενα δεκάδες χιλιάδες χρόνια της ζωής τού ανθρώπου.

Αδιανόητα βήματα για τον άνθρωπο ακόμα και του πρώτου μισού του 20^ου αιώνα. Αλλάζει καρδιές, αντικαθιστά νεφρά, μπαίνει στον εγκέφαλο, ανακαλύπτει απίθανες λειτουργίες του οργανισμού, χαρίζει την μητρότητα σε μητέρες που για χιλιάδες χρόνια χαρακτηρίζονταν «στείρες».

Εξαφάνισε αρρώστιες που για χιλιάδες χρόνια θέριζαν πληθυσμούς και δημιουργούσαν αγίους και δαίμονες.

Κάποιοι λένε πως χειρουργεί και από χιλιόμετρα μακριά. Αλήθεια είναι αυτό.

Αυτός ο χώρος, τώρα, αναστατώθηκε από έναν νέο (;) ιό. Ανασκουμπώθηκε και τον ψάχνει, τον πολεμά. Θα τον συντρίψει. Το θεωρώ βέβαιο. Άλλωστε η έρευνα και η αντιμετώπιση δεν ανήκει στον χώρο τών θαυμάτων. Απαιτεί χρόνο. Όχι πολύ, όμως, αν τον χρόνο αυτόν τον δούμε μέσα από το πρίσμα τής διάρκειας του μέσου όρου ζωής τού ανθρώπου στις αναπτυγμένες κοινωνίες.

Εκείνα που δεν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει ποτέ ο επιστημονικός ιατρικός χώρος, είναι η ανθρώπινη βλακεία, ο ανθρώπινος εγωισμός, οι αντικοινωνικές συμπεριφορές, τα αισχρά πάθη, όπως η φιλοχρηματία, η εχθρότητα προς τον άλλο και πολλά ακόμα «μιάσματα», που συνοδεύουν την ιστορία τής εξέλιξης του πολιτισμού.  

Για τούτο και χαμογελώ πικρά και απαισιόδοξα όταν ακούω πως, όταν βγούμε από την κρίση, θα είμαστε ένας άλλος κόσμος.

Διάβασα πριν λίγο μια ανάρτηση του φίλου γιατρού (και εξαιρετικού επιστήμονα) Δημήτρη Μπόγδανου, με την οποία μετέφερε λόγια τού σημαντικού Τούρκου λογοτέχνη Ορχάν Παμούκ (και νομπελίστα, 2006). Έγραψε ο Παμούκ, πρόσφατα: «Παρακολουθώντας στην τηλεόραση τις εικόνες ανθρώπων που περιμένουν έξω από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία του κόσμου, βλέπω ότι η υπόλοιπη ανθρωπότητα μοιράζεται τον τρόμο μου και δεν αισθάνομαι μόνος. Συν τω χρόνω, νιώθω λιγότερη ντροπή για τον φόβο μου και ολοένα και περισσότερο τον αντιλαμβάνομαι ως μια απόλυτα εύλογη αντίδραση. Μου θυμίζει αυτό το ρητό για τις πανδημίες, ότι όσοι φοβούνται, ζουν περισσότερο.

»Τελικά συνειδητοποιώ ότι ο φόβος προκαλεί δύο διακριτές σε μένα, και ίσως σε όλους μας, αντιδράσεις. Μερικές φορές με κάνει να αποτραβιέμαι στον εαυτό μου, προς τη μοναξιά και τη σιωπή. Όμως, άλλες φορές με διδάσκει να είμαι ταπεινός και να δείχνω αλληλεγγύη».

Τι καλά θα ήταν, τα λόγια του Παμούκ να ίσχυαν για όλους. Να που δεν ισχύουν όμως. Ο Παμούκ μιλά για τον εαυτό του και για ένα μέρος τού συνόλου. Εκπροσωπεί τον σκεπτόμενο άνθρωπο. Αυτόν που έχει συναίσθηση της θέσης του στον κόσμο. Δηλαδή, εκπροσωπεί τους λιγότερους. Αυτούς που μπορούν να απαρτίσουν την ιδανική κοινωνία, η οποία ήταν και θα είναι μια Ουτοπία.

Αυτή η κοινωνία δεν χρειαζόταν τον ιό για να βρει τα όριά της. Ούτως ή άλλως πορευόταν υπεύθυνα. Αναγνώριζε ακόμα και τα λάθη της και με γενναιότητα τα διόρθωνε. Πλέον, αυτή η κοινωνία, διευρύνει το αίσθημα της ευθύνης. Αναπτύσσει ακόμα μεγαλύτερες άμυνες και αποκτά ακόμα περισσότερες αρετές.

Όμως…

Την απογοήτευσή μου γεννά η άλλη κοινωνία. Η πολύ πιο μεγάλη. Εκείνη με την νοοτροπία τής αγέλης. Εκείνη που ζει με συνθήματα. Εκείνη η άλλη κοινωνία, με τις τόσες πληγές της, τις οποίες δεν τις θεραπεύουν τα φάρμακα που έχει εφεύρει ο χώρος τής ιατρικής έρευνας…

Το τραγελαφικό τής υπόθεσης είναι πως η σκεπτόμενη κοινωνία πάντοτε έδειχνε κατανόηση προς την άλλη κοινωνία. Την χαρακτήριζε «κοινωνικά ευπαθή ομάδα», σύνολο ανθρώπων «με ιδιαιτερότητες» και άλλα συναφή. Αντίθετα, η «άλλη» κοινωνία, δεν έδειχνε, ούτε δείχνει κανέναν σεβασμό προς την σκεπτόμενη κοινωνία. Θεωρεί πως η σκεπτόμενη κοινωνία έχει υποχρέωση να της παράσχει κοινωνικά διαβατήρια, οικονομικές παροχές και άλλα προνόμια.

Σ’ αυτήν την «άλλη» κοινωνία, είναι δυστύχημα που εντάσσονται – μασκαρεμένοι πάντα – πολλοί για λόγους προσωπικών συμφερόντων. Πολιτικοί, επιστήμονες, εκπαιδευτικοί, επιχειρηματίες…

Ούτε γι’ αυτούς θα βρεθεί φάρμακο, αγαπητέ φίλε Δημήτρη Μπόγδανε. Και αυτό το έχει πει με τον τρόπο του ο Οχράν Παμούκ. Κρατώντας βέβαια τις αποστάσεις ασφαλείας, μια και έχει την επίγνωση του κράτους στο οποίο ζει. Ιδιαίτερα τώρα που το φάντασμα των σουλτάνων τριγυρίζει σαν τον πατέρα τού Άμλετ πάνω από τα μεσάνυχτα της χώρας του.

Αλλά και στην δική μας χώρα πρέπει να έχουμε την επίγνωση ότι ζούμε σ’ ένα κράτος που νοσεί βαριά.

Παρατήρησε γύρω σου την «άλλη» κοινωνία, αυτήν που δεν γνωρίζει αν ο Παμούκ είναι άνθρωπος ή κάποιο ειδικό κατσαβίδι. Τους δημάρχους που ποιούν μικροπολιτική εκφράζοντας την κατανόησή τους σε μια ιδιαίτερων αντιλήψεων κοινωνία. Τους νέους (όχι μόνο), που θριαμβολογούν ότι δεν τους αγγίζει τίποτα. Τους συναδέλφους σου που ερίζουν για λόγους προσωπικής προβολής. Τους κερδοσκόπους… Τους βερμπαλιστές δημοσιογράφους τών ΜΜΕ… τους τόσους και τόσους άλλους, που δεν θα διδαχτούν να γίνουν ταπεινοί και να δείχνουν αλληλεγγύη…

Λάρισα, 26/4/2020