Μονολογώντας...

Από τον Άγγελο Πετρουλάκη

Ο θάνατος του χειρογράφου…

Ο μαθητής τής γ΄ γυμνασίου είχε μια σχολική εργασία που έπρεπε να ολοκληρώσει στις διακοπές τών Χριστουγέννων. Αφορούσε τον στρατηγό Γιάννη Μακρυγιάννη. Ζήτησε να χρησιμοποιήσει τον ηλεκτρονικό υπολογιστή μου, γιατί η εντολή τού καθηγητή ήταν, να είναι γραμμένη σε υπολογιστή και να παραδοθεί εκτυπωμένη. Οι πληροφορίες να έχουν πηγή προέλευσης το Google, με τη  Wikipedia ως κύρια.

Αυτό ακριβώς έκανε ο μαθητής. Άνοιξε το λήμμα, αντέγραψε τα βασικά, έκανε επικόλληση σε «νέο έγγραφο», διαμόρφωσε, όπως νόμιζε πως θα ήταν σωστά, το κείμενο και πήρε την εκτύπωση.

Από όσα έγραφε το λήμμα, συγκράτησε ελάχιστα. Ακόμα πιο ελάχιστα κατενόησε. Στυλό και χαρτί δεν έπιασε το χέρι του ούτε δευτερόλεπτο.

Συσσώρευση πληροφοριών χωρίς γνώση. Με την προτροπή τού διδάσκοντα. Άδειο σακί να πηγαίνει, άδειο σακί να επιστρέφει. Καμιά σχέση με την μαγεία τής μάθησης. Το έγκλημα ολοκληρώθηκε.

Αναρωτήθηκα: Γιατί άραγε ο καθηγητής δεν ζήτησε να είναι χειρόγραφη η εργασία; Γιατί να μην οδηγήσει τον μαθητή στην άσκηση του χειρογράφου; Γιατί να μην ζητήσει, έστω να έχει οπτική επαφή, με σχετικά βιβλία και ιδιαίτερα με τα «Απομνημονεύματα»; Γιατί να υποδείξει το εύκολο, αλλά τελείως άγονο, που δεν αφήνει έστω ίχνος γνώσης;

Άραγε η νέα εποχή που έρχεται όλα αυτά τα θεωρεί περιττά; Το στυλό και τα άλλα εργαλεία γραφής, το χαρτί, το τετράδιο περνούν χωρίς επιστροφή στο παρελθόν; Η γνώση τής ορθογραφίας αντικαθίσταται από την αυτόματη διόρθωση του ηλεκτρονικού υπολογιστή;

Από την πρώτη γραφή, αυτή που γνωρίζουμε ως «Γραμμική Α΄» μέχρι σήμερα, πέρασαν κάπου 6.000 χρόνια. Αρκεί μια ή και δυο δεκαετίες για να χαθεί όλη αυτή η πορεία;

Είναι αρκετή η  Wikipedia ως εργαλείο μάθησης; Η γοητεία τής ιστορικής (και όχι μόνο) γνώσης, μεταφέρεται με την απουσία τού βιβλίου;

Δεν έχω απαντήσεις που να ισχυρίζονται ότι θα είναι ορθές σε μια μελλοντική εποχή. Ίσως μετά από είκοσι χρόνια, τα «Απομνημονεύματα» του Μακρυγιάννη να είναι τελείως άχρηστα για έναν μαθητή τού γυμνασίου, ενώ οι αλγόριθμοι να είναι το απαραίτητο στοιχείο επιβίωσής του και εγώ να είμαι απλά ένας γέρος γκρινιάρης, που δεν ξέρω σε ποιο από τα εγγόνια μου να χαρίσω τους στυλογράφους πένας, έτσι ώστε να μην πάνε στα σκουπίδια…

Ο εκπληκτικός φυσικός – φιλόσοφος Λέοναρντ Μλοντίνοφ στο βιβλίο του «Μικρή Ιστορία της Γνώσης» (Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ), γράφει (και ορθά), ότι τα «γιατί;», που απασχόλησαν τον πρώτο άνθρωπο για εκατομμύρια χρόνια, και που βρήκαν την απάντησή τους στις μέρες μας μέσα σε λίγες δεκαετίες, είναι αυτά που προκάλεσαν την θαυμαστή ιστορία τής εξέλιξης του ανθρώπινου νου. Χωρίς «γιατί;», πού θα οδηγηθεί ο μαθητής;

Δεν είμαι παιδαγωγός, ούτε εκπαιδευτικός για να έχω τις έγκυρες απαντήσεις. Είμαι σίγουρα και εκτός εποχής, που επιμένω να εύχομαι «Χρόνια πολλά» προφορικά και όχι με ομαδική αποστολή «SMS». Όμως υπερασπίζομαι το δικαίωμά μου να λέω την άποψή μου. Αδίστακτα, λοιπόν, λέω, πως, κύριοι εκπαιδευτικοί, όποιοι και να είστε εσείς, που προτρέπετε τους μαθητές σε τέτοιου είδους εργασίες, απλά τα έχετε κάνει σκατά. Πάνω στο σκοτάδι τους, φορτώνετε κι άλλο σκοτάδι. Αποτύχατε. Είθε να είστε λίγοι.

Λάρισα, 7/1/2020