“Το αιώνιο σώμα – Corpus Aeternum” μιας βραδιάς για τον Ιπποκράτη και την πόλη μας

Προσωπικά

---------------

Από τον Άγγελο Πετρουλάκη 
(Δημοσιεύθηκε στην έντυπη Larissa net στις 22/9/2017)

 Η γιορτή τελείωσε. Η υπόθεση να γίνει ο Ιπποκράτης

ένας πυρήνας πολιτιστικών και άλλων εκδηλώσεων

απόκτησε ιστορικό παρελθόν.

Είθε η εκδήλωση του περασμένου Σαββάτου

να είναι η αρχή μιας ιστορίας που θα γίνει θεσμός για την πόλη.

Ο συνθέτης Γιάννος Αιόλου, αυτό το Σαββατοκύριακο, θα μπορέσει να το αφιερώσει στη μικρούλα κόρη του, χωρίς να έχει στο μυαλό του όσα τον απασχολούσαν τα τελευταία Σαββατοκύριακα σε σχέση με «Το αιώνιο σώμα».

Ο ζωγράφος Χρήστος Παπανικολάου επέστρεψε και πάλι στις σκαλωσιές του καθεδρικού Ναού της Αναστάσεως στα Τίρανα, δίπλα στον Αναστάσιο.

Ο καρδιοχειρουργός Σωτήρης Πράπας επιστρέφει σήμερα αργά το βράδυ από τη Ρουμανία, αφού εν τω μεταξύ, Δευτέρα και Τρίτη, είχε χειρουργήσει κάποιες καρδιές στο Ερρίκος Ντυνάν.

Ο Δήμαρχος της πόλης μας επέστρεψε από το Κορκ της Ιρλανδίας, έχοντας παραλάβει το διεθνές βραβείο της UNESCO “Learning Cities 2017”, που απονεμήθηκε στη Λάρισα, όπως και σε άλλες 15 πόλεις απ’ όλο τον κόσμο, στο πλαίσιο της Διεθνούς Συνδιάσκεψης για τις ‘‘Πόλεις που Μαθαίνουν’’.

Η εκδήλωση που παρακολουθήσαμε το βράδυ του Σαββάτου τής 16^ης Σεπτεμβρίου, πήρε ήδη τον δρόμο τής ιστορίας, διεκδικώντας μια θέση στη μνήμη όσων βρέθηκαν εκεί.

Ήμουν κι εγώ εκεί…

Θα μπορώ να το λέω και να το γράφω με συγκίνηση. Θα μπορώ να το ξαναζώ όσο η φύση μού επιτρέπει ν’ ανακαλώ στη μνήμη γεγονότα τού χθες.

Σε όσους, δε, διατυπώνουν ενστάσεις, θα μπορώ ν’ απαντώ: «Ιδού δόξης στάδιον λαμπρόν. Επιχειρείστε το ανάλογο». Άλλωστε δημοκρατία σημαίνει και ίσες ευκαιρίες για όλους.

Ανακαλώ στη μνήμη μου, λοιπόν, εκείνο το βράδυ στην αυλή τού Μύλου, χώρο ιδιαίτερα εμβληματικό για την πόλη μας, χωρίς καμιά επιθυμία να τιθασεύσω το συναίσθημα που παραμένει ζωντανό μέσα μου.

-Ο Γιάννος Αιόλου επιχείρησε κάτι εντελώς πρωτοποριακό. Βεβαίως, κατά νου θα είχε να εκφράσει πληρέστερα του ήχους που παράγει το ίδιο το ανθρώπινο σώμα, αφού μ’ αυτό καταπιάστηκε ο Ιπποκράτης, έχοντας έγνοια του να το θεραπεύει.

Η πόλη σίγουρα δεν είχε ακούσει ορχήστρα (όχι χορωδία) φωνών. Ούτε περίμενε ν' ακούσει. Σαφώς το έργο είχε τη δυναμική που τον χαρακτηρίζει ως συνθέτη, η δε επανάληψη των μέτρων τόνιζε αυτήν ακριβώς τη διάσταση.

Η παραγωγή των ήχων υπήρξε άψογη, η δε διεύθυνση του συμπολίτη μας Δημήτρη Κτιστάκη υποδειγματική. Μετρημένες, ψύχραιμες οι κινήσεις του, ως μαέστρου, οδήγησαν σε άψογο αποτέλεσμα. Έχω την έποψη πως την αντιμετώπισε ως πρόκληση και στάθηκε απέναντί της στιβαρός και ώριμος, δικαιώνοντας τον συνθέτη.

Το πιάνο αποτέλεσε την κορυφαία συναντίληψη του αιώνιου σώματος ή έστω της επιστροφής του στην καθημερινότητα. Ο Θάνος Μαργέτης δεν υπήρξε απλός εκτελεστής, αλλά μου πέρασε την εντύπωση πως ήταν ένας αισθαντικός σολίστας που αφουγκράστηκε τη μελωδία του σώματος και την ερμήνευσε με τέλειο συνδυασμό πάθους και ορθολογισμού. Συχνά το άκουγα ως βήματα ανθρώπου σε βρεγμένη γη, νύχτα ασέληνη, ενώ σε κάποιες στιγμές ένιωσα τους ερωτικούς σπασμούς μιας επιστροφής αέναης οργασμικής διαδικασίας.

Είμαι βέβαιος πως ο Ιπποκρατικός λόγος, ή άλλως η σκέψη τής Ιπποκρατικής ολότητας, δεν θα μπορούσε να βρει άλλο ποτάμι για να μας πλησιάσει, ούτε μιαν άλλη μουσική ιδέα για να παράγει την υγεία και το αντίθετό της, τον πόνο και το αντίθετό του, τη ζωή και τη φθορά.

Πιστεύω πως και για τους 1.700 θεατές-ακροατές της βραδιάς αποτέλεσε μιαν έκπληξη.

Πόσοι εισχώρησαν στο έργο; Ποιος μπορεί να μιλήσει γι’ αυτό;

Εκείνο που μπορώ να πω, μάλλον με βεβαιότητα, είναι πως πολλοί αλώθηκαν και βαθιά μαγεύτηκαν. Αυτό δε ήταν το σημαντικό. Η συγκίνηση που μπορεί να προκαλεί ο δημιουργός Τέχνης είναι το μεγάλο ζητούμενο. Σ’ αυτό ο  Γιάννος Αιόλου θριάμβευσε.

Πολλά από τα μέρη τού έργου τα παρακολούθησα χωρίς εικόνα, με τα μάτια κλειστά. Η αίσθηση ήταν άλλη.

-Ο Χρήστος Παπανικολάου δεν ήταν η πρώτη φορά που καταπιάστηκε με το ανθρώπινο σώμα. Η κίνησή του, οι μύες και η λειτουργία τους ως εικαστική πρόκληση, έχουν αντιμετωπιστεί με ιδιαίτερη προσήλωση από τον ζωγράφο. Το κάλεσμά του Από τον Γιάννο, να είναι αυτός που θα συνόδευε τη μουσική σύνθεση, ήταν η μεγάλη πρόκληση.

Όμως το σώμα είναι ύλη και ως ύλη υπάρχει και την αντιλαμβάνεται κάποιος βιωματικά. Για τούτο και η συνοδεία τού «Αιώνιου Σώματος» από τα έργα τού φίλου Χρήστου, ήταν μια οπτικοακουστική απογείωση. Εύχομαι ό,τι αισθάνθηκα να το βίωσαν και άλλοι, που πιθανόν να μην είναι μυημένοι στη μανιέρα τού Χρήστου Παπανικολάου.

Ο ζωγράφος έχει ασχοληθεί πολλάκις με το ανθρώπινο σώμα, την ανατομία, την αποτύπωση του υποδόριου κόσμου, τη λειτουργία τών μοχλών κίνησης, το θαυμαστό κόσμο των μυών, το μυοσκελετικό σύστημα και την αποθέωση των γραμμωτών μυών. Η αντιμετώπιση του σώματος από τον Χρήστο Παπανικολάου είναι ιερή υπόθεση αφού σ’ αυτό αναπτύσσεται ο εσωτερικός – πνευματικός κόσμος, αυτό που λέμε ψυχή ή άγγιγμα του Θεού.

Η προβολή των 77 έργων του σε εξαιρετική αλληλουχία στην επιφάνεια της πρόσοψης του Μύλου με την αιωνόβια λιθοδομή, υπήρξε θέαμα ιδιαιτέρως εντυπωσιακό. Η γιγάντωση της εικόνας στις τεράστιες φωτεινές διαστάσεις, λειτούργησε καθηλωτικά.

  

-Γιάννο Αιόλου…

Σ' ευχαριστώ για όσα μου έδωσες. Δεν είχα άλλη όμοια εμπειρία στη ζωή μου. Με ξαναγύρισες χρόνια πολλά πίσω όταν παρουσίασες στο Κηποθέατρο το μεγαλειώδες «Ο χορός των νεκρών ρόδων» με τη Συμφωνική της Σόφιας.

Σε κάποιες στιγμές, που έβγαινε μόνο του το πιάνο και αν δεν κάνω λάθος στην πρόσοψη του Μύλου έβλεπα μια γυναικεία φιγούρα του Χρήστου, ο νους μου αστραπιαία ανακάλεσε το «Ταγκό των Χριστουγέννων» με τη ρωμαλέα ραγισμένη φωνή τού Γιώργου Νταλάρα να μιλά για τον πλέον ανεκπλήρωτο έρωτα της ζωής μας, για τη μια στιγμή που μένει για πάντα.

Εκείνον τον Έρωτα που μας αιχμαλώτισε σε μια συζήτηση εκ βαθέων ,απομεσήμερο Δεκεμβρίου, στο ακρογιάλι τής Μονής τού Βατοπεδίου, με τον Χρήστο και τον Πέτρο.

Σου εύχομαι ν' ανεβαίνεις όλο και πιο ψηλά. Οι μουσικές σου, εδώ και περισσότερα από 20 χρόνια, ανήκουν στα πολύτιμα αποκτήματά μου.

-Χρήστο Παπανικολάου…

Σ’ ευχαριστώ για όσα πήρα ολοκληρωμένα, το βράδυ του Σαββάτου. Αποσπασματικά είχα κοινωνήσει με το έργο σου, με την ανάγκη σου να δώσεις τον υποδόριο κόσμο με τη γνώση τού δημιουργού ζωγράφου και την εμμονή σου στη γραμμική φωτοσκίαση δια της μονοχρωμίας.

Αδιαφορώ αν κάποιοι υποστηρίξουν ότι ο θαυμασμός μου είναι απόρροια της φιλίας μας. Πριν από είκοσι και πλέον χρόνια, όταν ήσουν… έγκλειστος στα Εκπαιδευτήρια τής Μαίρης Ράπτου, είχα πει πως θα υψιπετείς προς την αιωνιότητα. Το επανέλαβα συχνά αυτό. Μπροστά στον ‘‘Άγγελο’’ στο παρεκκλήσι τής Εξόδου, αλλά και μέσα στο παρεκκλήσι τού καθεδρικού ναού τής Αναστάσεως, στα Τίρανα, πάνω στην σκαλωσιά τού ναού, πρόσφατα… Και δεν μετάνιωσα.

Αν κάτι με πονεί, είναι που δεν μπορώ να σε σφίγγω συχνά στην αγκαλιά μου.

-Σωτήρη Πράπα…

Σ’ ευχαριστώ που με οδήγησες βαθύτερα στην Ιπποκρατική ιδέα. Ανήκω σ’ αυτούς που ξέρουν πως η ανησυχία σου και το όνειρό σου να γίνει η πόλη μας η «Ιπποκρατική Πόλη» ξεπερνά τις δυο δεκαετίες.

Ξέρω τις προσπάθειές σου στην Κω και τη δραστηριοποίησή σου να περάσεις την ιδέα αυτή σε συναδέλφους σου άλλων χωρών και σε συναδέλφους σου που έχεις εμφυσήσει την ιδέα τής Γέφυρας τής Καρδιάς, και σε άλλους.

Ξέρω τι είναι Ιατρική για σένα, πολύ καλύτερα από πολλούς άλλους. Η πόλη σου σε λατρεύει. Οι απλοί συμπατριώτες που πήραν ζωή από τα χέρια σου, πίνουν νερό στο όνομά σου.

Είδα το δάκρυ στα μάτια τού σεβαστού μας Παναγιώτη Καραβάνα, όταν τον αγκάλιασες.

Είδα πως έτρεμαν τα χέρια του Γιάννη Διαμαντή όταν σ’ αγκάλιαζε.

Είδα πολλούς που ήθελαν να σε φιλήσουν. Ευτύχισες να μπεις στις καρδιές μας, σαν γιατρός, σαν άνθρωπος, σαν φίλος…

-Μ’ απασχολεί χρόνια ένα «γιατί;» γύρω από τον Ιπποκράτη και την πόλη μας, τότε.

-Γιατί άραγε ο Ιπποκράτης να επιλέξει τη Λάρισα για κατοικία και για δραστηριοποίησή του. Στον ελλαδικό χώρο, ήδη, υπήρχαν αναπτυγμένα ‘‘Ασκληπιεία’’ αλλού, περιώνυμα.

Πεποίθησή μου είναι πως ο Ιπποκράτης κατέφυγε στη Λάρισα, εγκαταλείποντας την Κω, γιατί η αρχαία Λάρισα του πρόσφερε όλες τις οικονομικές και κοινωνικές δυνατότητες ν' αναπτύξει την ιατρική του. Από τον "Χρυσό Γάιδαρο" του Απουήλιου, γνωρίζουμε ότι η αρχαία Λάρισα είχε πολύ εύπορες οικογένειες μ' εντυπωσιακές επαύλεις, φιλόξενες και ανοιχτές στο ευ ζην.

Και σήμερα η πόλη μας εκφράζει κατά κάποιον τρόπο το "ευ ζην". Καλό είναι, όμως, να συνειδητοποιήσουν οι συμπολίτες πως μπορούμε ν' αναπτύξουμε και πολλά ακόμα.

Ο Δήμος Λαρισαίων ίσως μπορεί να οδηγήσει όλους μας σε μιαν ουσιαστικότερη αντίληψη πόλης…