ΒΙΒΛΙΑ για τον χειμώνα

Από τις εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ
 

Από τον Άγγελο Πετρουλάκη

Θοδωρής Παπαθεοδώρου: «Λιανοκέρια της μικρής πατρίδας»

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Βιβλίο έπος που απαντά στη συμφωνία των Πρεσπών και σε όσα οι ανιστόρητοι προσπαθούν να πλασάρουν ως Ιστορία. Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου σηκώνει στους ώμους του όλη την αλήθεια για το Μακεδονικό, μια ιστορία αγώνων και αίματος και ξετυλίγει μ’ έναν συναρπαστικό μυθιστορηματικό τρόπο, όλα όσα δικαίωσαν χιλιάδες θυσίες και που σήμερα ισοπεδώνονται από μια συμφωνία, που χλευάζει τα ελληνικά δίκαια, αλλά και, το κυριότερο, προδίδει τις θυσίες και το αίμα που χύθηκε για να υπάρχει σήμερα Ελληνική Μακεδονία.

Η Μακεδονία δεν αναγνωρίστηκε τυχαία ως Ελληνική, ή επειδή έπρεπε να πάρει έναν επιθετικό προσδιορισμό. Χρειάστηκε πολύ αίμα, πολύς θάνατος. Και όχι μόνο από τους κατοίκους της, που ένιωθαν Έλληνες και ήθελαν ν’ ανήκουν στο Πατριαρχείο. Χύθηκαν ποτάμια αίματος από ανθρώπους που είχαν σπεύσει απ’ όλη την Ελλάδα, για να πολεμήσουν ως αντάρτες, όλοι τους εθελοντικά, σε μια εποχή που το κράτος των Αθηνών, με τους χάρτινους πολιτικούς εξαντλούνταν σε ίντριγκες και κρινολίνα. Οι νέοι εκείνοι πολέμησαν χωρίς κανένα κέρδος και άφησαν τη ζωή τους σε άγνωστους τόπους, μόνο και μόνο γιατί η ψυχή τους καιγόταν για την Ελλάδα.

Από τη μια, οι αναιμικοί πρωθυπουργοί, Ζαΐμης, Ράλλης, Θεοτόκης. Φοβισμένοι απέναντι στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Από την άλλη, οι τρελοί, ριψοκίνδυνοι πατριώτες, που ένιωθαν τα σωθικά τους να φλέγονται από το όραμα της Ελληνικής Μακεδονίας.

Εθελοντές όλοι τους.

Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου, γλαφυρά, ωστόσο χωρίς εθνικιστικές εξάρσεις, ανασύρει σελίδες τής ιστορίας, περιγράφοντας με ακρίβεια τις συνθήκες τής εποχής, τις επιδιώξεις, τα συμφέροντα, το κοινωνικό κλίμα και ό,τι άλλο φωτίζει μια ταραγμένη περίοδο της χώρας, όταν ακόμα τα σύνορά της ήταν στη Θεσσαλία.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικές οι σημειώσεις στο τέλος τού βιβλίου, οι οποίες βοηθούν σημαντικά και τον πλέον άσχετο ιστορικά αναγνώστη να κατανοήσει το «Μακεδονικό» και την εξέλιξή του, χωρίς παρωπίδες και υπεκφυγές.

Άξονες της μυθοπλασίας δυο γυναίκες, η μια δασκάλα στις πονεμένες περιοχές, η άλλη νοσοκόμος. Γύρω τους πλέκεται η ιστορία. Σημαντικές αναφορές στο πρόσωπο του Παύλου Μελά, ο θάνατος του οποίου έγινε αιτία να βγει από τη νωθρότητά του το κράτος των Αθηνών, και στο πρόσωπο του μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη, που σήκωσε το περισσότερο βάρος τού αγώνα.

Ανήκουν εύσημα τόσο στον συγγραφέα, όσο και στον εκδότη, για την κυκλοφορία τού βιβλίου, που κρατά το ενδιαφέρον τού αναγνώστη αμείωτο ως την τελευταία του σελίδα, και όχι μόνο, αφού η έκδοση θα ολοκληρωθεί με τη συμπλήρωση της τριλογίας.

Ιζαμπέλ Αλιέντε: «Το σπίτι των πνευμάτων»

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Ένα από τα σπουδαιότερα έργα τής λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας. Το μυθιστόρημα που καθιέρωσε ως συγγραφέα την Ιζαμπέλ Αλιέντε κι έγινε παγκόσμια εκδοτική επιτυχία.

Μια χώρα που θα μπορούσε να είναι η Χιλή, και μια πολυπρόσωπη δυναστεία που σε κάθε μέλος της αναφέρεται διαδοχικά αυτό το χρονικό. Ο Εστέμπαν Τρουέμπα, ζάπλουτος γαιοκτήμονας, οικογενειακός δυνάστης, που οι τρομεροί θυμοί του συντάραζαν όλους γύρω του. Η Κλάρα, η νόμιμη σύζυγός του, υπερευαίσθητη, με απόλυτη πίστη στα πνεύματα που πλανιούνται στο μεγάλο αρχοντικό τους. Τα νόμιμα και εξώγαμα παιδιά του Εστέμπαν και οι απόγονοί τους, που οι μοίρες τους διασταυρώνονται στα παιχνίδια της αγάπης και της τύχης. Ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές, ανάμεσα στους αφεντάδες και στ' αποπαίδια, δημιουργούνται και διαλύονται σχέσεις σημαδεμένες από τον έρωτα, την εξοικείωση με το θάνατο, τη γλυκιά ή άγρια τρέλα του ενός ή του άλλου.

Ο πατριάρχης Εστεμπάν είναι ένας απρόβλεπτος και φιλόδοξος άντρας που το πάθος του για εξουσία συναγωνίζεται μόνο το πάθος του για την ντελικάτη σύζυγό του, την Κλάρα, μια γυναίκα που έχει την ικανότητα να επικοινωνεί με τον κόσμο των πνευμάτων. Η κόρη του η Μπλάνκα θα αγαπήσει έναν άντρα που δεν εγκρίνει ο ίδιος, προκαλώντας την παράφορη οργή του. Αλλά η μοίρα θα του δώσει το πιο απρόβλεπτο δώρο: τη λατρεμένη του εγγονή, την Άλμπα. Καθώς τα χρόνια περνούν, οι Τρουέμπα παρασύρονται στη δίνη των πολιτικών παθών που σαρώνουν τη χώρα. Και η ‘Αλμπα θα βρεθεί αντιμέτωπη με τη βαριά κληρονομιά της οικογένειάς της…

Εν μέρει αυτοβιογραφικό, «Το σπίτι των πνευμάτων» ξετυλίγει την ιστορία μιας οικογένειας από τις αρχές μέχρι τα τελειώματα του 20ου αιώνα, και μαζί την ιστορία μιας ταραγμένης πολιτικά χώρας, που ταυτίζεται χωρίς να καθορίζεται μέσα στο έργο, με τη γενέτειρα της συγγραφέως, τη Χιλή. Οι γυναίκες της οικογένειας, η Κλάρα, η Μπλάνκα και η Άλμπα, γιαγιά, μάνα και εγγονή αντίστοιχα, σκιαγραφούνται με μοναδική μαεστρία, είναι γυναίκες εσωστρεφείς, ερωτευμένες, προδομένες, άυλες, όπως αναφέρει και η ίδια η συγγραφέας, εξαιρετικά εξαιρετικές Μια γραφή διεισδυτική, μια πλοκή περίτεχνη, με χίλιους διαφορετικούς χαρακτήρες που εξελίσσονται παράλληλα με την ιστορία του τόπου, μεταπλάθονται, μετανιώνουν και αλλάζουν. Πέρα από το υπερφυσικό στοιχείο που διέπει όλη την αφήγηση, ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η σχέση των χαρακτήρων με την πολιτική και την εξέλιξη των ιδεών στον 20ο αιώνα. Από τον αυταρχικό παππού γαιοκτήμονα Εστεμπάν Τρουέμπα που εκπροσωπεί το παλαιό καθεστώς, μια εποχή όπου ο αφέντης- κύριος έχει δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω στους εργάτες του, βιάζοντας και σκοτώνοντας χωρίς τιμωρία, έρχεται μια νέα γενιά ανθρώπων, όπως ο Πέδρο και ο γιος Χάιμε, που εμφορούμενοι από σοσιαλιστικές ιδέες, διεκδικούν για πρώτη φορά, αφυπνίζουν τους εργάτες και τους αγρότες με πύρινες διακηρύξεις, και διώκονται άγρια για αυτό. Τα παιδιά αυτών, η Άλμπα και ο Μιγκέλ, έχουν ως δεδομένες τις διεκδικήσεις της προηγούμενης, αντιμετωπίζουν όμως για πρώτη φορά τη φρίκη ενός ολοκληρωτικού πραξικοπήματος, τις άκριτες εκτελέσεις, την ανελευθερία του λόγου, τα βασανιστήρια, από τα οποία καλούνται να βγουν αλώβητοι για χάρη της επόμενης, αγέννητης, ακόμη γενιάς. Το σπίτι των πνευμάτων αποτελεί χάρη στο έντονο στοιχείο του υπερφυσικού, στη συγκινητική προσπάθεια της συγγραφέως να διασώσει της αναμνήσεις, και ουσιαστικά την ύπαρξη, όλων των γυναικών και όλων των ερώτων που οδήγησαν στη δική της γέννηση της, αλλά και στο προσωπικό βίωμα των ταραγμένων εποχών τής Χιλής, ένα σπουδαίο κεφάλαιο της ισπανόφωνης λογοτεχνίας.

Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές: «Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου»

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Ιδιαίτερη, θα ήθελα να χαρακτηρίσω, την επανέκδοση των - κλασικών πια - αριστουργημάτων του σημαντικότερου κολομβιανού συγγραφέα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές, από τις εκδόσεις "Ψυχογιός".

Ήδη κυκλοφόρησε το "Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου", που ο ίδιος ο Μαρκές το χαρακτήρισε από τα καλύτερά του.

Ένα ολιγοσέλιδο μυθιστόρημα που επικεντρώνεται στη βία μέσα στην οποία έζησε για δεκαετίες η Κολομβία.

Γραμμένο το 1981, δίνει σάρκα και οστά σ' ένα έγκλημα που είχε συνταράξει την πατρίδα τού συγγραφέα, τριάντα χρόνια πριν, τον Ιανουάριο του 1951.

Σημαντικό ως ψυχογράφημα και ακόμα πιο σημαντικό ως απεικόνιση των κοινωνικών χαρακτηριστικών.

Ξαναταξίδεψα στις σελίδες του, τριάντα σχεδόν χρόνια μετά. Μεταφέρω δυο αποσπάσματα, που μου χάρισαν ένα πικρό χαμόγελο: «...πουθενά η ζωή δεν είναι πιο θλιβερή απ' όσο σ' ένα άδειο κρεβάτι», και «...πως η ζωή θα μπορούσε να μοιάζει τόσο πολύ στο τέλος με κακή λογοτεχνία».

Όλοι γνώριζαν τη δολοφονία που επρόκειτο να συνταράξει τη ζωή ενός μικρού χωριού. Οι πάντες θα μπορούσαν να προειδοποιήσουν το θύμα, να προφυλαχτεί. Κανείς δεν κινήθηκε. Όλοι πίστεψαν πως οι υποψήφιοι θύτες δεν θα αποτολμούσαν να ξεπλύνουν την τιμή τής αδελφής τους με τον θάνατο. Γιατί;

Μαέστρος ο Μαρκές, οδηγεί την εξέλιξη του μύθου στο προαναγγελθέν αποτέλεσμα, έτσι ώστε μια ολόκληρη κοινωνία να μην μπορεί να δικαιολογήσει την απάθεια ή έστω τη μοιρολατρία της.

Αναμφίβολα, ο Μαρκές είναι ο πατριάρχης τής λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας, είναι ο συγγραφέας που αποθέωσε τον μαγικό ρεαλισμό και κάθε του βιβλίο προσθέτει τον δικό του ζωτικό χώρο στην εργογραφία του.

Μάρω Βαμβουνάκη: «Η μοναξιά είναι από χώμα»

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Είκοσι χρόνια μετά την έκδοσή του, οι εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ τιμούν μια ιδιαίτερη Ελληνίδα συγγραφέα, που τα βιβλία της θα διαβάζονται πάντα, επανεκδίδοντας ένα από τα αριστουργήματά της και χαρίζοντας έτσι στους νεότερους ηλικιακά αναγνώστες ένα βιβλίο βαθιά εξομολογητικό, ποιητικό, που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, και που αγγίζει τις πιο ευαίσθητες χορδές τής ψυχής μας.

Πρόκειται για δεκαοχτώ ανεπίδοτες επιστολές ενός άντρα προς τη γυναίκα που χώρισε. Αυτοεξόριστος σ’ ένα νησί και διασχίζοντας την τυραννική έρημο της απώλειας και της απόγνωσης, κερδίζει τη λυτρωτική γνώση που θα τον γαληνέψει, ακτινογραφώντας και αναψηλαφίζοντας την ερωτική απογοήτευση.

Ο άντρας, βαθιά πληγωμένος όχι μόνο από τη ζήλεια, αλλά και την ανασφάλεια του αρσενικού, ομολογεί: «Νιώθω ρακένδυτος οδοιπόρος που βγήκα για να ξαναβρώ εκείνο που αστραπιαία μου αποκάλυψε η σχισμή των δικών σου φιλιών. Δεν έχω πια άλλο σκοπό στη ζωή μου παρά να ξαναζήσω εκείνο το αόριστο, το θελκτικό και παντοδύναμο που ζάλισε τη ζωή μου και δεν μ’ αφήνει να συμβιβαστώ με τίποτα».

Ένα δυνατό, αλλά και ανατρεπτικό ψυχογράφημα, που δονείται, άλλοτε από τρυφερότητα, άλλοτε από απόγνωση, άλλοτε από διάθεση συντριβής, κατάσταση στην οποία οδηγεί η διάθεση της αυτοκριτικής ως μια απόπειρα αυτογνωσίας, που είναι και το σημαντικό ζητούμενο: «…δεν είχα σε τίποτα υπομονή. Ήμουνα βίαια ανυπόμονος γι’ αυτό και καταστροφικός. Καταστροφέας και καταστραμμένος ξεβράστηκα σε τούτη τη σοφή και υπομονετική ερημιά μήπως κι η μοναξιά με διδάξει την τέχνη να γίνω καρτερικός. Εγωισμός είναι η ανυπομονησία, μάτια μου, το ξέρω. Μένος κατακτητικό είναι, απληστία. Κερδοσκοπία χωρίς κόπο, βιασμός καιρού, οκνηρία. Κι είμαι ακράτητα ανυπόμονος.

»Είμαι κι εγώ ένας δυστυχής που καίγεται να ’ναι ευτυχισμένος.

»Δεν μπορούμε να ’μαστε ευτυχισμένοι αν δε γίνουμε σωστοί, μάτια μου. Τίποτα δεν αποκτάς χωρίς πρώτα να γίνεις αντάξιός του.

»Δεν άξιζα τις απαιτήσεις που είχα γι’ αυτό έμενα στο περίμενε. Να λυτρωθώ απ’ τις απαιτήσεις μου θέλω».

Αυτομαστίγωμα; Αυτοπροσδιορισμός; Αυτοαναίρεση; Μέσα από την αυτοκριτική του, ο άνδρας που αυτοεξορίζεται συνθέτει ένα «κατηγορώ», τολμώντας να μιλήσει ακόμα και για τα πλέον απαγορευμένα που συνοδεύουν τον εγωιστικό μικρόκοσμο ενός άνδρα. Και μέσα απ’ αυτό το «κατηγορώ» φτάνει στη λύτρωση και βέβαια στην αποθέωση της ταπεινότητας του έρωτα.