Breaking News

Σ. Δάνδολος: Όταν θα δεις τη θάλασσα



ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Στέφανος Δάνδολος:
«Όταν θα δεις τη θάλασσα»
Εκδόσεις Ψυχογιός


-------------------------------------
Από τον Άγγελο Πετρουλάκη
-------------------------------------

Γνώρισα τον Στέφανο Δάνδολο μέσα  από το δεύτερο βιβλίο του, το «Ο περίγελος των Αγίων» (εκδόσεις Δελφίνι, 1997) κι έκτοτε παρακολουθώ τη συγγραφική του πορεία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αναγνωρίζοντας σ’ αυτήν την τέχνη της αφήγησης, κάτι που θεωρώ απολύτως σημαντικό για το μυθιστόρημα.
Πριν τέσσερα χρόνια, στο τελευταίο του βιβλίο «Η χορεύτρια του διαβόλου» (εκδόσεις Ψυχογιός) διαπίστωσα πως ο Στέφανος Δάνδολος έδωσε ιδιαίτερα επιτυχημένος εξετάσεις και στην τέχνη της πλοκής, που επίσης αποτελεί σημαντικό στοιχείο στο μυθιστόρημα.
Πλέον στο πρόσφατο μυθιστόρημά του «Όταν θα δεις τη θάλασσα» (εκδόσεις Ψυχογιός) απόλαυσα πέρα από την αφηγηματική του δεινότητα και την τέχνη της πλοκής και πολλά ακόμα, ιδιαίτερα την ικανότητά του να κινείται άνετα σε δυο παράλληλους κόσμους, αλλά και να εικονογραφεί εποχές μακρινές, προσφέροντας στον αναγνώστη γνώσεις ιστορίας, κοινωνικής εξέλιξης και ερωτικής ψυχογραφίας.
Το «Όταν θα δεις τη θάλασσα» είναι ένας εκτενής καμβάς πάνω στον οποίο αποτυπώνονται δυο ‘‘Ελλάδες’’, εκείνη του Τρικούπη και η άλλη του Βενιζέλου. Στο μεσοδιάστημα των τριάντα περίπου χρόνων ξεδιπλώνονται κάποιοι έρωτες που πρέπει να ζήσουν μέσα σ’ ένα απαγορευμένο περιβάλλον, σε μια κοινωνία που ασφυκτιεί από τις δεσμεύσεις και τις προκαταλήψεις.
Περί έρωτος ο λόγος, λοιπόν. Αλλά, γύρω απ’ αυτόν τον άξονα, πολλά ακόμα, που άλλοτε λειτουργούν ως φόντο και άλλοτε ως κινητήριο αίτιο, με τον συγγραφέα να κεντά μια εντυπωσιακή πλοκή, που καθηλώνει τον αναγνώστη. Οι κοινωνικές διαστάσεις συναντούν τις ιστορικές και επιδρώντας, οι μεν στις δε, συνθέτουν το έδαφος μέσα στο οποίο θα φυτρώσουν τα γεγονότα που θα στιγματίζουν τις πορείες των ανθρώπων.
Οι ιστορικές διαστάσεις καλύπτουν έναν σημαντικό χρονικό ορίζοντα που η διαμόρφωσή του ωθεί την πορεία της χώρας, μέσα από συγκλονιστικές εξελίξεις, σε ακραίες καταστάσεις. Τα δυο πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στην πολιτική σκηνή, ο Τρικούπης και ο Δηλιγιάννης με το παλάτι πίσω του, μοιράζονται τις ευθύνες για όλα όσα θα ζήσει ο τόπος: Τα μεγάλα έργα που θα δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη της χώρας, αλλά και τη χρεοκοπία με την αποθέωση της δημαγωγίας.
Ο ξένος παράγοντας με κυρίαρχη την επέμβαση του βρετανικού στοιχείου, που θέλει να διαφυλάξει τα ήδη χορηγηθέντα δάνεια, αλλά και να εξασφαλίσει νέα, επίσης δεσμευτικού χαρακτήρα, θα γίνει η στέρεα βάση που ως μύθος θα στηρίξει την επινόηση δυο βασικών χαρακτήρων: Το αταίριαστο ζευγάρι του Άγγλου διπλωμάτη και της νεαρότατης πανέμορφης Ελληνίδας συζύγου του. Ο γάμος τους, που ακολουθεί την πεπατημένη των ημερών, των συμφερόντων δηλαδή, είναι αποτυχημένος έτσι κι αλλιώς. Ένας γάμος που είναι επόμενο πως θα ραγίσει. Μέχρι να ραγίσει όμως, ο Στέφανος Δάνδολος θα δώσει ανάγλυφα τα ήθη της εποχής. Θα περιγράψει όλη την οδύνη που εισπράττουν οι απρόσφοροι έρωτες.
Αυτό συμβαίνει στο πρώτο επίπεδο.
Έρωτας απρόσφορος και παρασκήνια της πολιτικής, όπου αναπτύσσονται οι διεθνείς οικονομικές δολοπλοκίες. Σε μια Ελλάδα που δεν έχει μάθει ούτε να ανασαίνει, ούτε να περπατά. Που απειλείται από την αφροσύνη των ηγετών της και που ζει τον σκοταδισμό σ’ όλο του το μεγαλείο.
Ο Δάνδολος πατάει γερά στις ιστορικές αλήθειες, αποδεικνύοντας στους ειδικούς ότι έχει μελετήσει, έχει σπουδάσει το θέμα του. Το κυριότερο: Χωρίς να πλατειάζει στην περιγραφή των ιστορικών γεγονότων, δίνει την ουσία τους με αδρές γραμμές και σαν σε καλογραμμένο παραμύθι ξετυλίγει τα γεγονότα που συγκλόνισαν τον ρου της ιστορίας.
Το φεμινιστικό κίνημα που ξεκινά από την Αγγλία και τη μεταφύτευσή του στην Ελλάδα.
Τα δάνεια της Αγγλίας, με την πολιτική διαμάχη Τρικούπη – Δεληγιάννη.
Την Ελλάδα των μεγάλων έργων που οραματίστηκε και επιχείρησε να ολοκληρώσει ο Τρικούπης.
Την γοητευτική ιστορία των σιδηροδρόμων της Πελοποννήσου.
Αλλά και στο δεύτερο επίπεδο, αυτά που συμβαίνουν, είναι επίσης συγκλονιστικά. Ο φακός τού ερευνητή ή το στοιχείο του μύθου που θέλει την ιστορία να την παρακολουθούν τα μάτια μιας εθελόντριας νοσοκόμας στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.
Μια νοσοκόμα, που αδιαφορώντας για τα ήθη της εποχής, ζει τον παράνομο έρωτα με τον έγγαμο εραστή της, ταπεινώνεται και ανασταίνεται. Με λίγες λέξεις ο Δάνδολος δίνει όλη την διάσταση της υπέρβασης: «Πριν από μερικά χρόνια ερωτεύτηκε έναν άντρα που δεν θα γινόταν ποτέ δικός της και για χάρη του πήγε σε τρεις πολέμους. Ξέρει τι σημαίνει να μαίνεται η θύελλα μέσα σου».
Τις δυο παράλληλες ιστορίες χωρίζουν τριάντα χρόνια.
Η μια αναπτύσσεται στην Αθήνα που επιχειρεί να γίνει ευρωπαϊκή πρωτεύουσα.
Η άλλη στην ασχημάτιστη, παρθένα και γοητευτική Λυκοποριά, την οποία κατά καλή τύχη είχα επισκεφθεί πρόσφατα και είχα ζωντανή την εικόνα της όταν ταξίδευα στις μυθοπλασίες τού «Όταν θα δεις τη θάλασσα». Ναι, τη θάλασσα της Λυκοποριάς την έβλεπα κρατώντας στα χέρια μου το τελευταίο έργο του Στέφανου Δάνδολου.

Ο Δάνδολος, χωρίς να καταφεύγει σε ακραία ταχυδακτυλουργικά της λογοτεχνικής επινόησης, πλέκει με μαστοριά και έντιμη λεπτομέρεια την ιστορία που θ’ αποτελέσει το όχημα για να αναπτύξει το ψυχογράφημα των προσώπων γύρω από τα οποία θα στηθεί το μυθιστόρημά του.
Αποδεικνύει ότι είναι καλός μάστορας της αφήγησης και καλός μάστορας των ζωντανών διαλόγων. Το οικοδόμημα που στήνει είναι στέρεο. Είναι αισθητικά άρτιο. Έχει αρχή, μέση και τέλος, τόσο στο ένα επίπεδο που είναι ο ατελέσφορος έρωτας των εραστών της Αθήνας του 1886, όσο και στο άλλο, της Λυκοποριάς. Η οξύνοιά του συνδέει ομαλά τα δυο επίπεδα, κατορθώνοντας να λυτρώσει τόσο τους βασικούς ήρωες, όσο και τον αναγνώστη. Μια αόρατη γραμμή δένει τους δυο αυτούς έρωτες, δικαιώνοντας εν τέλει την ίδια τη ζωή.
Το εύρημα της παράλληλης γραφής που διατρέχει από την αρχή μέχρι το τέλος τη μυθοπλασία, δικαιώνει την απόπειρα του συγγραφέα για την τελική σύνθεση και δρα ευεργετικά στην ανάπτυξη του μύθου.
Ο Στέφανος Δάνδολος δημιούργησε ένα μυθιστόρημα ικανό να κρατήσει τον αναγνώστη στις σελίδες του, αλλά και να τον επιμορφώσει με την καθαρή έννοια του όρου.

Δεν υπάρχουν σχόλια