«Τα κέρατά τους τα τράγια…»

ΜΟΝΟΛΟΓΩΝΤΑΣ

Δε θυμάμαι πώς ήταν η πρώτη μέρα στο σχολείο. Πάνε χρόνια από τότε και η μνήμη έχει αδυνατίσει. Θυμάμαι όμως έντονα τις πένες και τα στυπόχαρτα, τα μελανοδοχεία και τα μολύβια «Φάμπερ Νο 2», από την πρώτη δημοτικού, τη δασκάλα, την κυρία Νίτσα στο 3^ο Δημοτικό, αλλά και το δάσκαλο, αργότερα, μ’ ένα καλάμι τριών μέτρων που το ανεβοκατέβαζε στα κεφάλια μας, γιατί έπρεπε να επιβάλει διαπαιδαγώγηση χωρίς να κατεβεί από την έδρα. Θυμάμαι ακόμα πως λίγο μετά τις εισαγωγικές εξετάσεις στο Γυμνάσιο, εκείνες καταργήθηκαν και το ίδιο έγινε τρία χρόνια μετά με τις εισαγωγικές εξετάσεις στο Λύκειο. Μαζί μ’ αυτές είχε καταργηθεί και το Λύκειο και η Α΄ Λυκείου έγινε ξανά Δ΄ Γυμνασίου. Θυμάμαι ακόμα πως το πρώτο πράγμα που ρωτούσε ο δάσκαλος ήταν «τι δουλειά κάνει ο μπαμπάς σου;» κι εγώ απορούσα γιατί ρωτούσε. Θυμάμαι κάτι καζάνια που έβραζαν γάλα στην αυλή του δημοτικού σχολείου και κάτι κίτρινα ημίσκληρα τυριά που μας μοίραζαν. Πολύ αργότερα έμαθα πώς και γιατί δίνονταν στους μαθητές, ποιοι τα έδιναν… Από τότε άρχισα να καταλαβαίνω πως η χώρα μου ζει και με τις δωρεές, σαν ζητιάνα που περιφέρεται στους δρόμους με ανοιχτή την παλάμη.

Αργότερα - από τα χρόνια τα γυμνασιακά - θυμάμαι άλλα πράγματα, πάντως όχι την πρώτη μέρα στο σχολείο. Θυμάμαι τα πηλήκια και τα κουρεμένα μαλλιά, τα μπαλωμένα παντελόνια, το κουλούρι από τον κουλουρτζή που έλεγαν πως το παραμορφωμένο αυτί του το είχαν φάει τα ποντίκια, τον μαθηματικό που «χαμένε» μας ανέβαζε, «χαμένε» μας κατέβαζε, αλλά και το Βασίλη Λιαπή που έλαμπε ανάμεσα σε πολλούς, το Βαγγέλη Καραμπάτσα και το Βασίλη Παπανικολάου, καλή τους ώρα. Άραγε, γιατί δεν τους θυμάμαι όλους; Τόσοι και τόσοι δάσκαλοι και καθηγητές που πέρασαν από τα δώδεκα χρόνια μαθητείας γιατί ξεχάστηκαν και δεν έμειναν στη μνήμη ως σημαντικά ορόσημα;

Όπως ξεχάστηκαν κι εκείνοι που κάθε τόσο άλλαζαν και άλλαζαν νόμους και συστήματα, ισχυριζόμενοι κάθε φορά πως έκαναν το σωστό και πως έδιναν λύσεις με τη σοφία τους. Οι άθλιοι…

Άθλιοι υπήρξαν όσοι θέλησαν να υποδυθούν τους υπουργούς της Παιδείας. Απαίδευτοι. Καιροσκόποι. Νάρκισσοι. Νεκροθάφτες ονείρων χιλιάδων και χιλιάδων νέων. Μηχανές παραγωγής εγωισμού και συμφερόντων. Η υπόθεση της Παιδείας υπήρξε για όλους χώρος πειραματισμού και εκτόνωσης των φιλοδοξιών τους. Ποτέ κανείς τους δεν μπήκε στη θέση των οικογενειών, των μαθητών, αλλά και ποτέ κανείς τους δεν ήταν με το μέρος της αλήθειας. Ακόμα και στο κεφάλαιο της γνώσης δεν τόλμησαν τις τομές που απαιτούσε κάθε εποχή. Δεν κατόρθωσαν να εμπνεύσουν τους δασκάλους να υπηρετήσουν την αλήθεια, αλλά και τη στοργή για τους μαθητές. Το μόνο που τους δίδαξαν ήταν να διεκδικούν χρήματα, να καταφεύγουν και οι ίδιοι στο σύστημα της παραπαιδείας ή ν’ αδιαφορούν. Οι φωτισμένοι δάσκαλοι δεν τους βρήκαν στο πλάι τους συμμάχους…

Το ίδιο κακό έκαναν και στα ψηλά πατώματα, στην τριτοβάθμια παιδεία. Ευνόησαν τις ίντριγκες, δημιούργησαν κατεστημένα, υπέθαλψαν κάστες και συμμορίες, εξυπηρέτησαν συμφέροντα.

Αυτά ή παρόμοια θυμάμαι. Κι ας με χαρακτηρίσουν κάποιοι ισοπεδωτικό. Άλλωστε μια από τις μνήμες μπερδεύεται ακόμα με την ρέουσα πραγματικότητα. Είναι του παιδιού που μαζί με τη σχολική τσάντα κρατά και πηγαίνει κάθε πρωί του χειμώνα από ένα ξύλο για τη σόμπα της τάξης και του σύγχρονου καγκελόφρακτου σχολειού, δίπλα στις φυλακές της πόλης. Η πρώτη χρονολογείται από το 1960, η δεύτερη σήμερα, το 2014. Μισό και περισσότερο αιώνα μετά, όλα κάτω απ’ το μηδέν. Στα 1968 κάναμε ελάχιστοι φροντιστήριο και απ’ αυτούς οι περισσότεροι για ένα μήνα πριν από τις εξετάσεις. Σήμερα κάνουν όλοι σχεδόν με καμιά εξαίρεση ακόμα και όταν έχουν διακοπές τα σχολεία. Αυτό δεν μπορεί να λέγεται Παιδεία. Καιρός το υπουργείο να ομολογήσει την πλήρη θεσμική αποτυχία του και ευθαρσώς να μετονομασθεί σε Παραπαιδείας.

Δυστυχώς αυτές οι σκέψεις με κυρίευσαν χθες που παρακολούθησα την έναρξη της σχολικής χρονιάς, παρατηρώντας την έκπληξη στα προσωπάκια των μικρών παιδιών, που χέρι με χέρι με τους γονείς τους κατευθύνονταν προς το σχολειό. Δεν ξέρουν αυτές οι αθώες ψυχούλες πως σε λίγο θα γίνουν θύματα ενός συστήματος που ίσως τα στρέψει από την τελευταία τάξη του Δημοτικού στο φροντιστήριο, δεν ξέρουν πως σε κάποια στιγμή θ’ ακούν τις λέξεις «κατάληψη» και «απεργία», πως σε λίγα χρόνια κάποιες κομματικές οργανώσεις στα πανεπιστήμια θα τους ζητούν να ενταχθούν, και πως κάποια στιγμή θα πυκνώσουν τις τάξεις των ανέργων πτυχιούχων, που αντί να σχεδιάζουν οικοδομές ή να στελεχώνουν επιχειρήσεις, θα κάνουν ντελίβερι ή λάντζα σε εστιατόρια. Μέχρι τότε θα έχουν αλλάξει καμιά δεκαριά υπουργοί, που μπροστά σε διαπλεκόμενους ατσαλάκωτους δημοσιογράφους εξαγορασμένων επιχειρήσεων τηλεόρασης θα ισχυρίζονται ότι ευαγγελίζονται νέες ιδέες, σωτήριες πάντα, ότι θα θέσουν θεμέλια για μια εθνική Παιδεία…

«Τα κέρατά τους τα τράγια», που λέει και ο λαός, έστω υποταγμένος μέχρι τα μπούνια.

Άγγελος Πετρουλάκης

(Δημοσιεύθηκε στη Larissanet στις 12-9-2014)