Το «αντίο» του Κώστα Τσιάνου (;)

ΜΟΝΟΛΟΓΩΝΤΑΣ

(Δημοσιεύθηκε στην έντυπη LARISSA net, την Πέμπτη, 21-4-2016)

Για τον Κώστα Τσιάνο έγραψα πρώτη φορά στα τέλη του 1975. Ήταν σ’ εκείνη την ονειροπόλα «ομάδα» που επέστρεψε στη γενέτειρα Λάρισα με σκοπό να μεταφέρει το Θέατρο εκτός Αθηνών. Ένα χρόνο πριν, η πτώση της δικτατορίας είχε γεννήσει πολλούς ανέμους αναγέννησης όχι μόνο στην πολιτική ζωή, αλλά σε όλες τις κοινωνικές δομές. Ο όρος «αποκέντρωση» σήμαινε πολλά.

Εκείνη η «ομάδα» των λαρισαίων Κώστα Τσιάνου, Γιώργου Ζιάκα, Άννας Βαγενά, με την υποστήριξη πολλών ανθρώπων του Θεάτρου, και όχι μόνο, αποφασίζει να κάνει Θέατρο και στη Λάρισα, υπερπηδώντας πολλά εμπόδια και αναστολές. Η κίνηση παίρνει τον τίτλο «Θεσσαλική Πνευματική Πορεία» και την δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων του ’75 ανεβάζει την «Αυλή των θαυμάτων» του Ιάκωβου Καμπανέλλη σε σκηνοθεσία του Διαγόρα Χρονόπουλου και κουστούμια του Κώστα Ζιάκα. Στη Λάρισα έχει γεννηθεί το πρώτο θέατρο της ελληνικής επαρχίας. Ένα θέατρο που θα προσφέρει πολλά στην διαμόρφωση του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου. Ο Κώστας Τσιάνος ήταν τότε 33 χρονών…

Ανατρέχοντας σήμερα στα ιστορικά στοιχεία του Θ. Θ. πληροφορούμαστε ότι εκείνη η «Αυλή των θαυμάτων» έδωσε 84 παραστάσεις σε 22 πόλεις και χωριά, συγκεντρώνοντας 17.500 θεατές. Το σημαντικό όμως είναι πως έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς, πάρα πολλούς, ιδιαίτερα κατοίκους των χωριών, να δουν θέατρο για πρώτη φορά στη ζωή τους… Καφενεία και πλατείες χωριών «υποδέχονται» σκηνικά και φωτισμούς και μεταλλάσσονται όντως σε αυλές των θαυμάτων. Κάποιοι παλιότεροι Λαρισαίοι θα τα θυμούνται αυτά. Όπως επίσης κάποιοι παλιότεροι Λαρισαίοι θα θυμούνται πως πολλοί σε παρέες θεατρόφιλων προφήτευαν τον σύντομο θάνατο της κίνησης.

Να όμως που το θέατρο της Λάρισας δεν πέθανε. Ακολούθησαν δεκάδες θεατρικά έργα, τόσο από τον χώρο του ελληνικού θεάτρου, όχι και από τον χώρο του παγκόσμιου θεάτρου. Θεατρικά έργα δύσκολα, απαιτητικά, πολυπρόσωπα. Μέχρι που το 1988 έρχεται η μεγάλη στιγμή.

Η «Ηλέκτρα» του Ευριπίδη διδάσκεται στο μικρό αρχαίο θέατρο της πόλης, που ζωντανεύει μετά από δυο χιλιάδες περίπου χρόνια. Η «Ηλέκτρα» ανατρέπει και ανατρέπεται. «Γίνεται» δική μας, μια καραγκούνα του θεσσαλικού κάμπου που αποθεώνει τον όρο «Τραγωδία».

Ήταν ένα γλυκύτατο καλοκαιρινό βράδυ. Αρκετοί απ’ αυτούς που προσέρχονταν δεν ήξεραν ούτε πως πίσω από το Εργατικό Κέντρο, στην πλάτη του κτηρίου των αδελφών Λόκα υπήρχε αρχαίο θέατρο. Επίσης αρκετοί μουρμούριζαν πως δυσκολεύονταν να καθίσουν στο γρασίδι. Ο Κώστα Τσιάνος αγχωμένος να πηγαινοέρχεται στα «παρασκήνια». Ποια παρασκήνια; Ο Γιώργος Ζιάκας με την ολύμπια ηρεμία του. Μετά το χαμήλωμα και το σβήσιμο των προβολέων. Η σιωπή…

Ύστερα ξεδιπλώθηκε το θαύμα. Μια μουσική υποβλητική, μια Λυδία Κονιόρδου συγκλονιστική. Ένας Χορός πρωτόγνωρος. Στο μικρό αρχαίο θέατρο της πόλης είχε συμβεί κάτι πολύ σπουδαίο, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό.

 Το θέατρο της Λάρισας γίνεται το πρώτο θέατρο της ελληνικής επαρχίας που με την τραγωδία αυτή, ένα χρόνο μετά, μπαίνει στην Επίδαυρο, προκαλώντας σεισμό. Ο Κώστας Τσιάνος έχει κερδίσει το στοίχημα με την ιστορία του Ελληνικού Θεάτρου. Καιρό μετά διαβάζω μια συνέντευξη της Λυδίας Κονιόρδου, που θα εξελιχθεί σε κορυφαία ηθοποιό του αρχαίου δράματος:

«Ο Κώστας (Τσιάνος) έσκυψε με ευλάβεια στη λαϊκή μας παράδοση και έφτιαξε μια παράσταση- πρόταση με όραμα, που άνοιξε νέους δρόμους στο αρχαίο δράμα. Η εμπειρία μου ήταν εξαιρετική και ακριβή και με σφράγισε για πάντα. Όπως με σφράγισε και το Θεσσαλικό, που έχει γράψει τη δική του ιστορία με παραστάσεις σημαντικές. Πρόκειται για ένα ΔΗΠΕΘΕ υπόδειγμα που συνεχίζει να… κλέβει την παράσταση ακόμα και στα τριάντα πέντε του χρόνια και έχει πολλά να μας προσφέρει ακόμα!»

Σήμερα, 28 χρόνια μετά από εκείνο το βράδυ, 41 μετά το ξεκίνημα του Θεσσαλικού, η πραγματικότητα έχει αλλάξει. Ο Κώστας Τσιάνος μιλά για το τέλος μιας ιστορίας. Οι υπεύθυνοι για την τύχη του Θεσσαλικού μιλούν για νόμιμες διαδικασίες. Η σύμβαση του καλλιτεχνικού διευθυντή έχει λήξει από τον Φεβρουάριο και ο καλλιτεχνικός διευθυντής, δηλαδή ο Κώστας Τσιάνος ανήκει στα… ληγμένα. Οι νόμιμες διαδικασίες μιλούν για μια συγκεκριμένη οδό που πρέπει να ακολουθηθεί. Πότε; Δεν έπρεπε να είχαν δρομολογηθεί οι διαδικασίες πολύ πριν την λήξη της θητείας, έτσι ώστε αμέσως να ακολουθούσε μια νέα θητεία καλλιτεχνικού διευθυντή;

Το Θεσσαλικό Θέατρο, βέβαια, συνεχίζει. Ο Κώστας Τσιάνος ολοκληρώνει την απόπειρά του για την θεατρική μεταφορά κειμένων της λογοτεχνίας μας που χαρακτηρίζουν συγκεκριμένους κύκλους έκφρασης. Η αρχή είχε γίνει με το «Κάποτε στη Σμύρνη», που είχε μεταφέρει με κείμενα Ελλήνων λογοτεχνών την ελληνική προσφυγιά της Μικρασιατικής καταστροφής. Συνεχίστηκε με το «μάθημα» της πατριδογνωσίας του Ζαχαρία Παπαντωνίου, τα «Ψηλά βουνά». Η τριλογία ολοκληρώνεται με την τρέχουσα παράσταση «Του ήλιου και του φεγγαριού», η οποία μεταφέρει το κλίμα των παραλογών του δημοτικού μας τραγουδιού.

Ο Κώστας Τσιάνος λέει ότι στις 26 του μήνα όλα τελειώνουν.

Τουλάχιστον για τον ίδιο.

Άλλωστε αυτός δεν έχει ν’ αποδείξει τίποτα σε ό,τι αφορά την αξία του. Η πορεία του έχει καταγραφεί στο Ελληνικό Θέατρο. Μένει ν’ αποδείξουν και οι αρμόδιοι που διαχειρίζονται τα δημοτικά θέματα την αγάπη τους για την πόλη.

Άγγελος Πετρουλάκης