Το Σύμπαν μέσα από τη ματιά ενός αστροφυσικού...

Την Τετάρτη, 6 Μαρτίου

Στην πόλη μας ο κορυφαίος

αστροφυσικός Διονύσης Σιμόπουλος

-------------------------------------

Από τον Άγγελο Πετρουλάκη

-------------------------------------

Στη Λάρισα θα βρεθεί την Τετάρτη, 6 Μαρτίου, ο κορυφαίος αστροφυσικός και επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου Διονύσης Π. Σιμόπουλος, για να παρουσιάσει το νέο του βιβλίο με τίτλο «Η άνοιξη του Σύμπαντος».

Μαζί του θα έχουμε την ευκαιρία να ρίξουμε μια ματιά στην ιστορία τού σύμπαντος, να μάθουμε πώς γεννήθηκε και πώς θα είναι όταν ενηλικιωθεί.

Ο Διονύσης Σιμόπουλος θα απαντήσει σε ερωτήσεις τού κοινού και θα υπογράψει αντίτυπα των βιβλίων του. 

Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει στο αμφιθέατρο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης τής πόλης μας «Κωνσταντίνος Κούμας» (28ης Οκτωβρίου 9 - είσοδος από πεζόδρομο τής Κούμα) στις 7 μ.μ.

Για το βιβλίο και τον συγγραφέα θα μιλήσουν ο Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών Λάρισας Δημήτρης Ιωαννίδης, ο φυσικός Σταμάτης Μαλάκος και ο φυσικός, υπεύθυνος του ΕΚΦΕ Λάρισας Δημήτριος Νάκος.

Η εκδήλωση οργανώνεται με τη συνεργασία τής Ένωση Ελλήνων Φυσικών Λάρισας, του Εργαστηριακού Κέντρου Φυσικών Επιστημών Λάρισας (Ε.Κ.Φ.Ε.) και του βιβλιοπωλείου «ΑΝΕΜΟΣ».

Ο Διονύσης Π. Σιμόπουλος γεννήθηκε το 1943 στα Γιάννενα και μεγάλωσε στην Πάτρα. Σπούδασε Πολιτική Επικοινωνία και Αστροφυσική στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα των ΗΠΑ. Είναι επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, πολυβραβευμένος διεθνώς για τη συνεισφορά του στην αστρονομική εκπαίδευση. Το πλούσιο επιμορφωτικό του έργο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων 27 βιβλία, πάνω από 500 σενάρια επιμορφωτικών τηλεοπτικών εκπομπών και πάνω από 250 σενάρια πολυθεαμάτων πλανηταρίου.

Από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ κυκλοφορεί επίσης το βιβλίο του Είμαστε αστρόσκονη: Σύμπαν, μια ιστορία χωρίς τέλος.

Το βιβλίο πραγματεύεται σύντομα, αλλά περιεκτικά, τη διαμόρφωση μιας στοιχειώδους, αλλά βασικής εικόνας για τη δημιουργία και την εξέλιξη του Σύμπαντος, που επικράτησε χάρη σ’ έναν πραγματικό χείμαρρο αστρονομικών παρατηρήσεων, οι οποίες στη μεγάλη τους πλειοψηφία ήταν απρόβλεπτες.

Σήμερα ελάχιστοι μόνο κοσμολόγοι αμφιβάλλουν για την αυθεντικότητα του σκηνικού τής δημιουργίας τού Σύμπαντος από μιαν αρχική «Μεγάλη Έκρηξη», γιατί γνωρίζουμε ότι ζούμε σ’ ένα Σύμπαν που διαρκώς διαστέλλεται και ότι όλοι οι γαλαξίες απομακρύνονται συνεχώς από εμάς, και μάλιστα όλο και πιο γρήγορα όσο πιο απομακρυσμένοι είναι.

Οι γαλαξίες, όμως, δεν απομακρύνονται μέσα σ’ έναν άπειρο και αδειανό χώρο, αλλά, αντίθετα, η διαστολή τού Σύμπαντος οφείλεται στο «ξεχείλωμα» του ίδιου αυτού χώρου, που συμπαρασύρει μαζί του και τους γαλαξίες, ενώ η «έκρηξη» έγινε συγχρόνως σ’ όλα τα σημεία του, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει σήμερα κάποιο συγκεκριμένο κέντρο στο Σύμπαν, αφού το κέντρο βρίσκεται «παντού».

Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι οι γαλαξίες αυτοί που κινούνται, αλλά ο μεταξύ τους χώρος αυτός που μεγαλώνει («ξεχειλώνει»). Και ενώ τίποτα το υλικό δεν μπορεί να κινηθεί με μεγαλύτερη ταχύτητα από την ταχύτητα του φωτός, αυτό δεν ευσταθεί για τον χώρο, ο οποίος μπορεί και διαστέλλεται πολύ ταχύτερα και από την ταχύτητα ακόμα του φωτός. Μ’ αυτή λοιπόν την έννοια λέμε ότι το Σύμπαν γεννήθηκε με μια Μεγάλη Έκρηξη.

Εν κατακλείδι, μπορούμε να πούμε πως, αν και όχι τέλεια, η Θεωρία τής Μεγάλης Έκρηξης επεξηγεί ικανοποιητικά πολλές από τις παρατηρήσεις και τα πειράματα που έχουν γίνει μέχρι τώρα, ως ένα πλήρες, μαθηματικά θεμελιωμένο μοντέλο.

 

Η ακριβής όμως γνώση μας για τις πρώτες απειροελάχιστες στιγμές τής δημιουργίας θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα που θα έχει στο μέλλον η προσπάθεια της σύγχρονης επιστήμης να συνδέσει τις δύο μεγάλες θεωρίες του 20ού αιώνα, την Κβαντομηχανική με τη Γενική Σχετικότητα, σε μία και μοναδική Ενοποιημένη Θεωρία Πεδίου, που να περιγράφει τη βαρύτητα ως μία κβαντισμένη δύναμη, κάτω όμως από μία κατάσταση «υπερσυμμετρίας».

Για να εξηγηθεί όμως η κατάσταση αυτή, χρειαζόμαστε την ύπαρξη επτά πρόσθετων διαστάσεων. Αν η θεωρία αυτή αληθεύει, ζούμε σ’ ένα Σύμπαν έντεκα διαστάσεων!

 Το βιβλίο συνοψίζει κατά κάποιον τρόπο την τρέχουσα κατάσταση που επικρατεί στις μελέτες τής σύγχρονης Κοσμολογίας, όπου η θεωρία τής Μεγάλης Έκρηξης, επικουρούμενη από τις προσθήκες των θεωριών τού Πληθωρισμού και των Υπερχορδών (Θεωρία Μ), περιγράφει ικανοποιητικά την πραγματική ιστορία τού Σύμπαντος από τη γέννησή του μέχρι και σήμερα.

Παρ’ όλα αυτά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όσο πιο πίσω στον χρόνο πηγαίνουμε οι γνώσεις μας γίνονται όλο και πιο αβέβαιες και τα ερωτηματικά πληθαίνουν.

Γιατί αν η «Μεγάλη Έκρηξη» πράγματι έγινε, τότε τι την έκανε να γίνει; Από πού προήλθαν όλα όσα αποτελούν σήμερα το Σύμπαν; Υπήρχε, άραγε, κάτι πριν από τη «Μεγάλη Έκρηξη»; Παρ’ όλες, δηλαδή, τις μέχρι τώρα διευκρινίσεις, υπάρχουν ακόμα πολύ μεγάλα κενά στις γνώσεις μας για το Σύμπαν και στις λεπτομέρειές του που χρειάζεται να διευκρινιστούν. Λεπτομέρειες, όμως, οι οποίες μπορούν άνετα να βρουν τη λύση τους στις επόμενες δεκαετίες. Και τότε τη σκυτάλη θα πάρουν οι θεωρητικοί φυσικοί και τα διάφορα σενάρια που προβλέπουν το «πριν», το «πώς», το «πότε» και ίσως ακόμα και το «γιατί» της ύπαρξης του Σύμπαντος και της δικής μας.

Προς το παρόν, πάντως, το Σύμπαν βρίσκεται στις πρώτες «ώρες» της ύπαρξής του: στην άνοιξη κυριολεκτικά της ζωής του. Πρόκειται για μια άνοιξη που πλαισιώνεται από το μεγαλείο των λαμπρών γαλαζόλευκων άστρων, αλλά και άστρων σαν τον Ήλιο μας, ενώ η ενήλικη ιστορία του θ’ αρχίσει πολύ αργότερα, σε δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων χρόνια από σήμερα.

Ακόμα όμως και τότε, θα πρόκειται για ένα πανέμορφο Σύμπαν, για εκείνα τα «όντα» που θα το κατοικούν, αν και θα φωτίζεται αμυδρά μόνο από τα κοκκινωπά, υπέρυθρα άστρα που σήμερα είναι αόρατα στα μάτια μας. Θα πρόκειται, φυσικά, για όντα με υπερβολικές δυνάμεις στη διάθεσή τους. Δυνάμεις που το μυαλό μας είναι αδύνατον ακόμα και να φανταστεί.

Παρ’ όλα αυτά, κοιτάζοντας πίσω στη λαμπερή δική μας εποχή, θα μας ζηλεύουν, γιατί εμείς γνωρίσαμε το Σύμπαν όταν το Σύμπαν ήταν ακόμη μωρό. Θα μας ζηλεύουν γιατί εμείς σήμερα ζούμε όντως στην Άνοιξη του Σύμπαντος!

Πολύ πριν από τους πρώτους χτύπους κάποιας ανθρώπινης καρδιάς, μια υπέρλαμπρη κοσμική σπίθα ξεκίνησε τους χτύπους του ρολογιού που καθοδηγεί την εξέλιξη του σύμπαντος.

Πολύ πριν από τη δημιουργία του πρώτου ανθρώπινου εγκεφάλου, ένας αμέτρητος αριθμός γαλαξιών έπλεαν σαν κοσμικά νησιά στον τεράστιο κοσμολογικό ουρανό.

Παρασυρμένο από τις δυνάμεις δισεκατομμυρίων άστρων, σ’ ένα τέτοιο κοσμικό νησί γεννήθηκε πριν από πέντε δισεκατομμύρια χρόνια το πλανητικό μας σύστημα: ο Ήλιος και οι πλανήτες του.

Λουσμένος από το φως και τη θερμότητα του Ήλιου, ένας μικρός σχετικά πλανήτης του, η Γη μας, ξεκίνησε μαζί με το άστρο του τον δρόμο προς την εξέλιξή του.

Έτσι, πολύ πριν δημιουργηθεί οποιοδήποτε ανθρώπινο μάτι για να βλέπει, χιλιάδες λαμπερά άστρα στόλιζαν με το φως τους το σκοτεινό πέπλο της νύχτας.

Πολύ πριν το πρώτο ανθρώπινο αυτί μπορέσει ν’ ακούσει, οι ωκεανοί βούιζαν και οι αφροί των κυμάτων τους χόρευαν στις ακρογιαλιές των νησιών της Γης μας. Και μέσα σ’ αυτούς τους ωκεανούς γεννήθηκαν τα πρώτα μάτια, και τα πρώτα αυτιά, και οι πρώτοι εγκέφαλοι που άρχισαν σιγά σιγά να δημιουργούν πολιτισμό, να σκέφτονται και να διερωτώνται για τη δύναμη και την ομορφιά του Σύμπαντος που τους περιέβαλλε. Σήμερα, αυτή την ομορφιά εξετάζει και μελετάει η σύγχρονη επιστήμη, που διαπερνά με πολύμορφους τρόπους τα μυστικά μονοπάτια των άστρων.