Γράφονται και σήμερα συγκλονιστικά βιβλία...

ΒΙΒΛΙΟπαρουσίαση

Από τον Άγγελο Πετρουλάκη

‘

Αλάα Αλ-Ασουάνι:

‘‘Ανεκπλήρωτη Δημοκρατία’’

Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

Εντελώς τυχαία: Σήμερα το ημερολόγιο δείχνει 25 Ιανουαρίου. Την ίδια μέρα (25 Ιανουαρίου) του 2011, εννιά χρόνια ακριβώς, πριν, στο Κάιρο, μια πλατεία, η Ταχρίρ, περνούσε στην ιστορία. Είχε γεμίσει με αίμα. Η Αίγυπτος είχε πληρώσει με εκατοντάδες νεκρούς την απόπειρα εκδημοκρατισμού της. Στους 846 λένε τα στοιχεία του τελικού απολογισμού. Και ο Μουμπάρακ στις 11 Φεβρουαρίου 2011 παρέδωσε την 30χρονη εξουσία του.

Τα ζήσαμε αυτά. Τουλάχιστον κάποιοι. Όσοι δηλαδή παρακολουθούσαμε από τα ΜΜΕ τις εξελίξεις στην χώρα τού Νείλου.

Η πλατεία που γέμισε με αίμα, η πλατεία Ταχρίρ, είναι πλέον σύμβολο. Αυτός, που σ’ ένα βιβλίο του, περιγράφει τα πριν και τα μετά της εξέγερσης, λέγεται Αλάα Αλ-Ασουάνι, και είναι συγγραφέας, ίσως ο πλέον διαβασμένος αραβόφωνος συγγραφέας. Αιγύπτιος φυσικά, που ζει στις ΗΠΑ. Το βιβλίο του: «Ανεκπλήρωτη Δημοκρατία». Μυθιστόρημα, ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα. Όχι μυθοπλασία. Μυθιστόρημα που μεταφέρει ανάγλυφα μιαν ανατριχιαστική πραγματικότητα, με ιστορικά ντοκουμέντα που συγκλονίζουν. Αυτά που δεν γνωρίζαμε, αυτά που δεν βγήκαν έξω από την Αίγυπτο, αυτά που ανατρέπουν την ισορροπία τού νου.

Οι γνώσεις μου για την αιγυπτιακή λογοτεχνία δεν ήταν μεγάλες. Η σημαντικότερη γνωριμία μαζί της ήταν ο Ναγκίμπ Μαχφούζ. Ο Αλάα Αλ-Ασουάνι είναι, όμως, ένας άλλος κόσμος. Αυτός που μπορείς ν’ αγγίξεις σήμερα, αυτός που αποκαλύπτει την υποκρισία μιας θεοκρατικής κοινωνίας, η οποία υποκρισία εξηγεί τα πάντα. Ό,τι και να συμβαίνει, συμβαίνει για τη δόξα του Θεού. Ό,τι και να γίνεται έχει την ευλογία του Θεού. Όσοι δολοφονήθηκαν στην πλατεία Ταχρίρ, τιμωρήθηκαν γιατί πήγαν απέναντι στο θέλημα του Θεού. Στις ερπύστριες των τανκς που τσαλαπατούσαν ανθρώπους, κάνοντας μπρος πίσω, ήταν ένα από τα χέρια του Θεού, γιατί πρώτιστα, οι ταραξίες, είχαν αμφισβητήσει τη σαρία.

Η προσευχή για τον στρατηγό Άχμεντ Αλουάνι είναι «σαν το δροσερό νερό που κάποιος σου φέρνει όταν είσαι διψασμένος μια μέρα καύσωνα». Γι’ αυτό και πριν μπει στο δωμάτιο βασανιστηρίων, προσεύχεται, εκπληρώνει τα συζυγικά του καθήκοντα, όπως επιτάσσει η σαρία και γεμάτος αυτοπεποίθηση διατάζει τους βασανιστές, που δεν έχουν κάμψει την σιωπή τού βασανιζομένου ακόμα και με απανωτά ηλεκτροσόκ, να σύρουν μπροστά του τη γυναίκα του και να τη γδύσουν. Από εκεί και πέρα, τα πράγματα γίνονται πιο απλά:

«Ο στρατηγός είπε σε εύθυμο ύφος:

‘‘Βγάλτε της το σουτιέν. Να δούμε πώς είναι τα βυζιά της γυναίκας σου. Εμένα, ξέρεις, μ’ αρέσουν με μεγάλες σκούρες ρώγες’’.

»Οι αστυνομικοί έσκισαν τον στηθόδεσμό της, αποκαλύπτοντας τα στήθη της γυναίκας, που έβγαλε μια μακρόσυρτη κραυγή.

»Και τότε ο άντρας λύγισε…»

Στα 73 κεφάλαια του βιβλίου εξελίσσεται ολόκληρο το χρονικό τής εξέγερσης που ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2010, κορυφώθηκε στις 25 Ιανουαρίου του 2011, και στη συνέχεια προδόθηκε, καταπνίγηκε και η Δημοκρατία έμεινε ανεκπλήρωτο όνειρο, παρά τις θυσίες εκατοντάδων πολιτών. Δικαιοσύνη δεν αποδόθηκε ποτέ. Όσοι μάτωσαν, αλλά γλίτωσαν τον θάνατο, αναζήτησαν έξω από την Αίγυπτο τη συνέχεια της ζωής τους, όπως ο συγγραφέας.

Η καθηγήτρια αγγλικών Άσμα Ζενάτι, που ξεκίνησε την εξέγερσή της μέσα από το σχολείο, όπου δίδασκε, αρνούμενη να φορέσει μαντίλα, αφού συνελήφθη στα επεισόδια της πλατείας Ταχρίρ, ξυλοκοπήθηκε, βασανίστηκε, βιάστηκε κατ’ επανάληψη από στρατιώτες και αστυνομικούς, κατόρθωσε να διαφύγει στην Αγγλία, αφού δεν μπόρεσαν να βρουν και να κατάσχουν το διαβατήριό της. Από το Λονδίνο, θα στείλει στον αγαπημένο της Μάζεν ένα e-mail:

«…ταξίδεψα με το πρόσωπο γεμάτο μελανιές και το δεξί μου χέρι στον γύψο. Περπατούσα με δυσκολία. Πονούσα παντού. Ήμουν εξαντλημένη, η σκέψη μου ήταν διαλυμένη….

»Η Αγγλίδα αεροσυνοδός που με είδε σ’ αυτήν την κατάσταση ειδοποίησε το αεροδρόμιο του Χίθροου και ήρθαν να με παραλάβουν με αναπηρική καρέκλα κι έναν γιατρό για να με εξετάσει. Η αεροσυνοδός με συνόδευσε για να με βοηθήσει στις γραφειοκρατικές διαδικασίες της άφιξής μου. Δεν τους είχα ζητήσει τίποτα, αλλά όταν είδαν σε τι κατάσταση βρισκόμουν, έσπευσαν να με βοηθήσουν. Αφού με εξέτασε ο Άγγλος γιατρός μου είπε χαμογελώντας:

» ‘‘Όλα θα πάνε καλά από εδώ και πέρα, ήταν το τελευταίο σας ατύχημα’’.

»Αστειευόταν, για να με κάνει να χαλαρώσω. Αλλά εγώ ξέσπασα σε λυγμούς. Ναι, Μάζεν, έβαλα τα κλάματα. Ήθελα να του πω τι μου είχε κάνει η χώρα μου, που την αγαπώ περισσότερο από το καθετί στον κόσμο, η χώρα μου για την οποία ήρθα αντιμέτωπη με τον θάνατο χωρίς να διστάσω ούτε στιγμή. Ναι, η χώρα μου είναι αυτή που ποδοπάτησε την αξιοπρέπειά μου, που με εξευτέλισε, που με ατίμωσε. Πίστεψέ με, Μάζεν, δεν έφυγα επειδή φοβήθηκα τη δίκη που θα στήσουν εξ ολοκλήρου εναντίον μας. Έφυγα επειδή κατάλαβα την αλήθεια, αυτή που ο αξιωματικός που με ταπείνωσε έτσι, μαζί με τους στρατιώτες του, μου είπε στο τέλος:

» ‘‘Ξέρεις, Άσμα, είσαι ένα τίποτα’’.

»Αυτή είναι η αλήθεια, Μάζεν. Είμαι πραγματικά ένα τίποτα κι εσύ, είσαι κι εσύ ένα τίποτα, κι όλοι οι νέοι που επαναστάτησαν είναι κι αυτοί ένα τίποτα. Πάντα έκαναν και θα συνεχίσουν να κάνουν αυτό που θέλουν, θα μας σκοτώνουν, θα μας ποδοπατάνε την αξιοπρέπεια, θα μας πυροβολούν ανάμεσα στα μάτια, και κανείς δεν πρόκειται να τους κρίνει, κανείς δεν πρόκειται να τους ζητήσει λογαριασμό. Και ξέρεις γιατί; Επειδή είμαστε ένα τίποτα. Επειδή κάναμε μια επανάσταση που κανείς δεν τη χρειαζόταν και κανείς δεν την ήθελε. Ξέρω πως εξακολουθείς να πιστεύεις στον λαό, αλλά εγώ έπαψα πια. Αυτός ο λαός, για τον οποίο οι καλύτεροι ανάμεσά μας έχασαν τη ζωή τους υπερασπιζόμενοι την ελευθερία και την αξιοπρέπειά του, δε θέλει ούτε την ελευθερία, ούτε την αξιοπρέπεια. Αναρωτιόσουν γιατί υπήρχε τόσο μίσος στα πρόσωπα των αξιωματικών που έρχονταν να μας σκοτώσουν. Υπήρχε επειδή μισούσαν αυτό που αντιπροσωπεύαμε, επειδή ζητούσαμε να είμαστε πολίτες και όχι σκλάβοι. Ο λαός για τον οποίο ξεσηκωθήκαμε, μας σιχαίνεται, Μάζεν, όπως σιχαίνεται και την επανάσταση…

[…]

»Οι Αιγύπτιοι αφέθηκαν στην επιρροή των ΜΜΕ επειδή αυτό ήθελαν να κάνουν. Στην πλειονότητά τους, είναι ευχαριστημένοι με την καταπίεση. Αποδέχονται τη διαφθορά και είναι συμμέτοχοι σ’ αυτήν.

»…Οι Αιγύπτιοι ζουν σε μια ‘‘δήθεν δημοκρατία’’. Ζουν μέσα σ’ ένα πλήθος από ψέματα που αντικαθιστούν την πραγματικότητα. Ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα με τελετουργικό τρόπο και παριστάνουν τους ευλαβείς, ενώ στην πραγματικότητα είναι απόλυτα διεφθαρμένοι. Όλα στην Αίγυπτο είναι ‘‘δήθεν’’ αλήθεια, ενώ στην πραγματικότητα είναι ψέματα επί ψεμάτων, αρχίζοντας από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας που κυβερνά τη χώρα χάρη τις εκλογικές νοθείες, αλλά που ο λαός τον συγχαίρει για τη νίκη του, ως τον πατέρα μου, που πλέκει το εγκώμιο του εγγυητή του…»

Το «Ανεκπλήρωτη Δημοκρατία» είναι ένα βιβλίο – σταθμός. Είναι μια κραυγή απέναντι σε μια θεοκρατική κοινωνία βυθισμένη στη διαφθορά. Απέναντι σε μια θρησκεία που ευδοκιμεί με ηλίθιες απαγορεύσεις και καθολική υποκρισία. Ομολογώ πως ανάμεσα στα βιβλία που ξεχωρίζουν τα τελευταία χρόνια, είναι από τα κορυφαία.

Λάρισα, 25/01/2020