Τα σύμπαντα και η ασημαντότητά μας…

Μονολογώντας

(Δημοσιεύθηκε στη Larissa net στις 24-12-2015)

«Δεν υπάρχει μόνο ένα, αλλά πάρα πολλά σύμπαντα —συγκεκριμένα δέκα εις την πεντακοσιοστή— και δεν αποκλείεται στο μέλλον να δημιουργούμε σύμπαντα στο εργαστήριο, ενώ δεν αντιλαμβανόμαστε ότι πιθανότατα ζούμε σε δέκα διαστάσεις». Αυτές είναι μερικές νέες επιστημονικές ιδέες που ανέπτυξε πρόσφατα με την ερευνητική του ομάδα ο Δημήτρης Νανόπουλος.

Μένω έκπληκτος μπροστά στη θεωρία του μεγάλου συμπατριώτη μας, που έχει αποσπάσει τον θαυμασμό και τον σεβασμό της διεθνούς κοινότητας των επιστημόνων.

Διαβάζω ήδη για δεύτερη φορά το βιβλίο του «Στον τρίτο βράχο από τον Ήλιο» και μόνο κατήφεια με κυκλώνει. Γιατί με κατακλύζουν πλήθος ερωτηματικά. Πόσοι συμπατριώτες μας εκτός συνόρων όχι απλά διαπρέπουν, αλλά ηγούνται στους τομείς ενασχόλησής τους; Και ποια είναι η αναγνώρισή τους στη χώρα; Βέβαια, ο Δημήτρης Νανόπουλος εξελέγει πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, αλλά ουδέποτε ρωτήθηκε για την Παιδεία ή άλλα πολιτικά θέματα της χώρας, που έχουν ουσιαστική θέση στη ζωή μας.

Και ποιος ρωτήθηκε ή είχε ερωτηθεί; Μήπως ο Κορνήλιος Καστοριάδης, μήπως ο Κώστας Αξελός; Μήπως ο Παναγιώτης Κονδύλης; Μήπως ο Κωστής Παπαϊωάννου; Μήπως ο Μιχάλης Δερτούζος; Μήπως ο Στέλιος Ράμφος που είναι και δίπλα μας ή η Κική Δημουλά; Αντίθετα ρωτήθηκε η κ. Σία Αναγνωστοπούλου για να εισαγάγει τον όρο «ενθόμετρο». Οποία κατάντια. Να τη χαιρόμαστε.

«Το ότι στον 21^ον αιώνα οι περισσότεροι άνθρωποι αποφασίζουν να ζήσουν και να πεθάνουν πνευματικά κωφάλαλοι και τυφλοί, είναι τρομακτικό», γράφει σε κάποιο σημείο τού βιβλίου ο Δημήτρης Νανόπουλος. Το μεγάλο ατύχημα, θα συμπλήρωνα, είναι πως ανάμεσα απ’ αυτούς επιλέγουμε τους ηγέτες μας. Άρα ο όλεθρος είναι φυσιολογικό επακόλουθο.

Κάπου στο τέλος του βιβλίου συναντώ μια φράση της Μέι Γουέστ, που παραθέτει ο συγγραφέας: «Ζεις μόνο μια φορά, αλλά αν το κάνεις σωστά, αυτή η μια φορά είναι αρκετή». Συλλογίζομαι πως εμείς όσες ζωές και να ζήσουμε δεν θα είναι αρκετές. Θα κάνουμε πάντα τα ίδια λάθη, συχνά εγκληματικά. Λάθη, λάθη, λάθη. Ιδιοτέλειες, συμφέροντα, πελατειακές συντεχνίες.

Δίπλα μου ένα άλλο βιβλίο, ιδιαίτερα σημαντικό: Μίμη Ανδρουλάκη: «Ταξίδι μέλιτος». Ένα βιβλίο για τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Τα λάθη μπροστά μου. Ό,τι συνέβαινε εκείνα τα ταραγμένα χρόνια, μ’ ελάχιστες παραλλαγές συμβαίνει και τώρα. Τότε είχαν ως αποτέλεσμα κοσμοϊστορική καταστροφή, αίμα, πολύ αίμα και προσφυγιά. Και η καταστροφή σήμερα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «κοσμοϊστορική» σύμφωνα με τις δεκαετίες που προηγήθηκαν. Είθε να μην χρωματιστεί το μέλλον μας από αίμα, γιατί κανείς δεν μπορεί να μαντέψει πού μπορεί να οδηγήσει ο νέος διχασμός που έσπειρε ο νεαρός πρωθυπουργός προκειμένου να καλύψει την ανεπάρκειά του.

«Ευτυχισμένους ή δυστυχισμένους δεν μας κάνει το πώς είναι τα πράγματα αντικειμενικά, αλλά το πώς εμφανίζονται στην αντίληψή μας. Ο Επίκτητος το διατύπωσε με μεγάλη ακρίβεια λέγοντας: Ταράσσει τους ανθρώπους ου τα πράγματα αλλά τα περί των πραγμάτων δόγματα. (Τους ανθρώπους δεν τους ταράζουν οι περιστάσεις, αλλά οι κρίσεις τους για τις περιστάσεις)», αναφέρει σε κάποιο άλλο σημείο του βιβλίου του, κάτι που καταδείχνει πόσο παραπλανητική μπορεί να είναι η πρόσληψη παραστάσεων σε ατομικό επίπεδο, όταν το άτομο παραμένει δέσμιο της μικρότητάς του.

 Το άτομο και η εγωιστική μικρότητά του.

Ποιος από τους ηγέτες – πολιτικούς, θρησκευτικούς, οικονομικούς, στρατιωτικούς – έχει σκεφθεί πως είναι ένα τίποτα στην απεραντοσύνη του σύμπαντος;

Ποιος από τους ηγέτες προβληματίστηκε πόσο χυδαία εγωιστικό είναι να εμφανίζονται ως σωτήρες;

Διαβάζω στον μεγάλο Έλληνα:

«Στην ιστορία της ανθρωπότητας, υπήρχε ανέκαθεν μια ομάδα ανθρώπων που πάσχιζε να κατανοήσει τις βασικές αλήθειες… Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, η ομάδα αυτή των ‘‘πρωτοπόρων εξερευνητών’’ ήταν μόνη στην προσπάθειά της. Η πλειονότητα των ανθρώπων της είχε γυρισμένη την πλάτη Ένα σπουδαίο παράδειγμα είναι η δημοσίευση της Εγκυκλοπαίδειας το 1751, όταν οι Βολταίρος, Ντιντερό, Ρουσσό έγραψαν και δημοσίευσαν συγκεντρωμένα τα σημαντικότερα επιτεύγματα της ανθρώπινης σκέψης. Και ενώ θα έπρεπε ήδη από τότε να έχουν ξεκαθαρίσει οριστικά πολλά πράγματα στο μυαλό των ανθρώπων, αυτό δυστυχώς δεν συνέβη.

»Αυτό που συνέβη ήταν ότι το 1759 ο Ντιντερό και η Εγκυκλοπαίδεια μπήκαν στη μαύρη λίστα (Παπικός index απαγορευμένων έργων και συγγραφέων).

»Αργότερα, το 1937, στον ίδιο κατάλογο μπήκαν ο Δαρβίνος και το βιβλίο του Περί καταγωγής των ειδών».

Ανασηκώνω τα μάτια μου από το ανοιχτό βιβλίο και το βλέμμα μου πέφτει σ’ ένα άλλο, που ώρες πριν τελείωσα, αφού επί μέρες βασανίστηκα στις σελίδες του: «Εμφύλια πάθη: 23 ερωτήσεις και απαντήσεις για τον Εμφύλιο», των Στάθη Καλύβα και Νίκου Μαραντζίδη. Διαισθάνομαι πως γρήγορα θα μπει στις μαύρες λίστες των αριστερών ιστορικών. Η αλήθεια πονάει και μάλιστα όταν αυτή προέρχεται από τα μέσα. Ευτυχώς όμως πάντα θα υπάρχουν ανήσυχοι ερευνητές και αυτός ο τόπος δεν θα περιμένει από καμιά Αναγνωστοπούλου και κανέναν Φίλη να τον σώσει, παρά μόνο να τον καταστρέψει.

Καλά Χριστούγεννα

Άγγελος Πετρουλάκης