ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

---------------------------------------

Από τον Άγγελο Πετρουλάκη

---------------------------------------

Τα διαμάντια,

όποτε κι αν τα ξεθάψεις,

διαμάντια θα είναι.

Θανάσης Διαμαντόπουλος:

«Εστεμμένο πάθος»

Εκδόσεις: «Το βιβλιοπωλείο τής ΕΣΤΙΑΣ»

Ο Θανάσης Διαμαντόπουλος είναι ομότιμος (πλέον) Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης μ’ ένα πλήθος βιβλίων στο ενεργητικό του, πολιτικού – κοινωνικού περιεχομένου, που διακρίνονται για τη βαθιά επιστημονικότητά τους και την σχολαστική τήρηση των ισορροπιών.

Το βιογραφικό του μας πληροφορεί πως αρχικά σπούδασε νομικά και πολιτικές επιστήμες στη Νομική Σχολή τού Πανεπιστημίου Αθηνών και αργότερα φιλοσοφία, ψυχολογία και παιδαγωγικά στη Φιλοσοφική Σχολή τού ίδιου πανεπιστημίου. Με διαδοχικές υποτροφίες τής γαλλικής κυβέρνησης και του Ιδρύματος Στασινόπουλου, πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Σορβόννη, με τον καθηγητή Maurice Duverger και είναι διδάκτορας πολιτικής επιστήμης τού 1ου Πανεπιστημίου τού Παρισιού. Πραγματοποίησε μεταδιδακτορικές έρευνες και στην Οξφόρδη. Διετέλεσε Καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών τού Παντείου Πανεπιστημίου. Επίσης, έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών τής Λίλλης. Διετέλεσε πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης.

Κάποια από τα βιβλία του: «Εκλογικά συστήματα: Θεωρία και πρακτικές εφαρμογές», «Ανάδειξη κοινοβουλίων και προέδρων δημοκρατίας», «Κόμματα και κομματικά συστήματα», «Κώστας Μητσοτάκης», «Η ελληνική συντηρητική παράταξη», «Το κομματικό φαινόμενο», «Οικολογισμός και πολιτική», «Κομματικές οικογένειες», «Χάριν παιδ(ε)ίας», «Το πολιτικό μας πρόβλημα», «  Η κρίση του κομματικού φαινομένου», «Η ελληνική πολιτική ζωή: Εικοστός αιώνας», «Παλιοί και νέοι φασισμοί», «Πολιτικές φυσιογνωμίες του 20ού αιώνα», «Τα πολιτικά καθεστώτα», «Η πρωταπριλιά τού Ίκαρου», «Το πορτρέτο ενός ηγέτη», «Το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ», «Προεδρικό σύστημα στην Ελλάδα;», «Το δημοψήφισμα ως θεσμός και ως πολιτική πράξη», «Ο νέος εκλογικός νόμος», «Το λυκόφως τής δημοκρατίας; Ο κοινοβουλευτισμός τής συγκυβέρνησης», το πολύτομο «10 και μία δεκαετίες πολιτικών διαιρέσεων: Οι διαιρετικές τομές στην Ελλάδα την περίοδο 1910-2017» κ. ά.

Ο λόγος, όμως, αυτού του σημειώματος είναι το μυθιστόρημά του «Εστεμμένο πάθος», που κυκλοφορήθηκε το 2008 από το «Βιβλιοπωλείον τής Εστίας», και που, μόλις πρόσφατα, είχα την τύχη να το πάρω στα χέρια μου και να ταξιδέψω μαζί του. Όμως, τα διαμάντια, όποτε κι αν τα ξεθάψεις, διαμάντια θα είναι.

Το μεγάλο πλεονέκτημα της λογοτεχνίας είναι η δυνατότητα που δίνει στον αναγνώστη να κάνει ταξίδια στον χρόνο και στους χώρους, καθώς τα μάτια του ‘‘τρώνε’’ μια την άλλη τις φράσεις σε ‘‘γεύματα’’ εμπλουτισμένα με κάθε είδους γεύσεις: Κοινωνικές, ερωτικές, ιστορικές, φιλοσοφικές και πολλές ακόμα. Το ‘‘γεύμα’’ που μου πρόσφερε το «Εστεμμένο πάθος» είχε όλες αυτές τις γεύσεις σε πλούσιες δόσεις μάλιστα.

Το ταξίδι στον χρόνο επικεντρώνεται στο δεύτερο μισό τού 18^ου αιώνα και στο δεύτερο μισό τού 20^ου αιώνα.

Το ταξίδι στον χώρο εμφανίζει την τσαρική Ρωσία επί Αικατερίνης τής Μεγάλης και στη Γαλλία μετά τον Μάη τού ’68.

Ταξιδεύοντας στη Ρωσία τής Αικατερίνης τής Μεγάλης, μας δίνεται η δυνατότητα να πάρουμε μικρές και γρήγορες γεύσεις για τα όσα διαδραματίζονταν και σε άλλες χώρες, στην Πολωνία, τη Γαλλία, την Οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά και στην προεπαναστατική Ελλάδα. Όλα αυτά τα ταξίδια μπορούν να χαρακτηριστούν, το λιγότερο, γοητευτικά, ελκυστικά.

Ταξιδεύοντας στη Γαλλία, μετά τον Μάη τού ’68, παίρνουμε ισχυρές δόσεις πολιτικής και κοινωνικής ταυτότητας. Μπαίνουμε στα πολιτικά γραφεία και παρακολουθούμε διαβουλεύσεις, αλλά και σε κρεβατοκάμαρες που μας προσφέρουν το άρωμα ερωτικών αποδράσεων.

Ο Θανάσης Διαμαντόπουλος αναδεικνύεται σ’ έξοχο μυθιστοριογράφο, ξεχωρίζοντας για το χειρισμό τής ελληνικής γλώσσας, κάτι που σπανίζει από πολλούς ‘‘ευπώλητους’’ (ή άλλως, ευρείας κατανάλωσης) συγγραφείς.

Είχα χρόνια να διαβάσω μυθιστόρημα που να μαρτυρά πως ο συγγραφέας του είναι τόσο άξιος χειριστής τής Γλώσσας, αλλά και σε τέτοιο βαθμό συνεπής απέναντι στην Ιστορία. Πρόχειρα, μετά τους κορυφαίους τής γενιάς τού Τριάντα, μπορώ ν’ αναφέρω τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο στο «Γεννήθηκα το 1402».

Εκτός από αυτά, ο Θανάσης Διαμαντόπουλος, κατορθώνει, μέσα σε 300 περίπου σελίδες αμείωτου ενδιαφέροντος, να μιλήσει για όλα, ή σχεδόν για όλα. Για την αγάπη και το ερωτικό πάθος, για τη δύναμη, αλλά και την ευτέλεια των ανθρώπων, για την αξιοπρέπεια, αλλά και τον διασυρμό, για τα πολιτικά παιγνίδια και τις σκοπιμότητες, που διαμορφώνουν την Ιστορία, για τα δικαιώματα του ανθρώπου, αλλά και την καταδυνάστευσή του.

Από την ερωτική κλίνη τής Αικατερίνης και τις αλχημείες τών τότε Μεγάλων Δυνάμεων, μέχρι την περίοδο της εγκυμοσύνης τής Ελληνικής ελευθερίας, από τη φιλοσοφική σκέψη τού Ντιντερό, του Βολταίρου, του Ρουσσώ, του Μοντεσκιέ κ. ά., μέχρι τη διαφθορά τών πολιτικών συστημάτων και τη διαμόρφωση των πολιτικών συστημάτων κατά την είσοδο τής Ευρώπης στον 19^ο αιώνα…

Το μυθιστόρημα, παρότι φαίνεται να κινείται γύρω από τον βίο τής Αικατερίνης τής Μεγάλης, εξελίσσεται πάνω σε πολλούς άξονες και επίπεδα. Ο έρωτας είναι πάντα σε πρώτο πλάνο, είτε ως ασυγκράτητο πάθος, είτε ως αναζήτηση τού άλλου ως συμπλήρωμα του εαυτού.

Σπουδαίος είναι ο ρόλος των υποσημειώσεων του συγγραφέα, οι οποίες βοηθούν καθοριστικά τον αναγνώστη στην κατανόηση της εποχής και στη γνωριμία του με πρόσωπα που έδρασαν είτε στην περίοδο όπου πρωταγωνιστούμε η Αικατερίνη, είτε στη διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού στη Γαλλία τη μετά τον Ντε Γκωλ εποχή. Κάποια λόγια των προσώπων που πρωταγωνιστούν, ισχύουν ακόμα και σήμερα στον πολιτικό χώρο τής Ευρώπης και των σύγχρονων κοινωνιών: «…ζούμε στα 1975, μια εποχή που κυριαρχείται απόλυτα από την ιδεολογική κηδεμονία τής Αριστεράς, ίσως μάλιστα θα έπρεπε να πούμε την ολοκληρωτική ιδεολογική της δικτατορία. Χωρίς επαρκή επάλειψη με βαθύχρωμη μαρξίζουσα πούδρα δεν γίνεσαι ανεκτός ούτε καν σε σαλόνι μεγαλοαστών τού 16^ου (αριστοκρατική συνοικία τού Παρισιού), πόσο μάλλον στην πολιτική αρένα τής ασύστολης δημαγωγίας».

Η επινόηση της παρουσίασης της εποχής τής Αικατερίνης μέσα από σχετική αλληλογραφία, εκπλήσσει τόσο ως σύλληψη, όσο και ως σύνθεση. Άλλωστε, μέσα τις επιστολές, εντοπίζουμε σκέψεις που αποδείχθηκαν προφητικές, όπως αυτή του βασιλιά τής Πολωνίας Στανισλάς Αυγούστου Β΄ προς την αυτοκράτειρα της Ρωσίας Αικατερίνη Β΄: «Νομίζω, άλλωστε, πως μόνο τυφλοί δεν βλέπουν πως αγγίζουμε πια μια εποχή τής παγκόσμιας ιστορίας που οι λαοί θα είναι πιο ενεργοί παράγοντες των πολιτικών εξελίξεων και το αίτημα της εθνικής τους ταυτότητας και αυτοδιάθεσης, όλο και πιο δύσκολα θα κάμπτεται μπροστά στην πίστη προς έναν μονάρχη ηγεμόνα ετερόκλητων πολυεθνικών οντοτήτων…»

Αλλά δεν συναντάμε μόνο σκέψεις που έχουν σχέση με την πολιτική. Σε μια επιστολή τής Αικατερίνης προς τον βασιλιά τής Πολωνίας Στανισλάς Αύγουστο Β΄, η αιώνια γυναίκα ισχυρίζεται: «Αληθινοί άντρες, αληθινά επιθυμητοί άντρες, παλιέ μου αγαπημένε, είναι αυτοί που ερωτεύονται παράφορα τις γυναίκες, αλλά δεν κρεμιούνται από αυτές, δεν σέρνονται από τα φουστάνια τους, σε τελική ανάλυση τις αγαπούν αλλά δεν τις μετατρέπουν σε λόγο τής ύπαρξής τους». Στην ίδια επιστολή, η Αικατερίνη γράφει: «Κανείς, όμως, δεν είναι ανεύθυνος για τον τρόπο που αντιμετώπισε το πεπρωμένο του. Αν δεν είμαστε κύριοι της μοίρας μας, είμαστε, ωστόσο, κύριοι του τρόπου με τον οποίο θα την αντιμετωπίσουμε. Εξουσιάζουμε τη στάση μας απέναντι στις επιλογές της. Ολόκληρη η αξιοπρέπειά μας εξαρτάται από το ποια θα είναι η στάση μας αυτή…»

Θα μπω στον πειρασμό – πριν κλείσω αυτό το σημείωμα - να παραθέσω ένα ακόμα απόσπασμα επιστολής τής Αικατερίνης, προς τον Γάλλο εγκυκλοπαιδιστή και φιλόσοφο Ντενί Ντιντερό, όπου σ’ αυτήν ‘‘απολογείται’’ για τις δαπάνες που έχουν σκοπό τον εμπλουτισμό τού μουσείου τού Ερμιτάζ: «…οι επενδύσεις στον πολιτισμό δεν αποτελούν σπατάλη. Αποτελούν, αντίθετα, έναντι ευτελούς τελικά τιμήματος, αγορά εθνικής αθανασίας και αυτογνωσίας».

 Δεν θεωρώ σκόπιμο να εξιστορήσω έστω την περίληψη της υπόθεσης. Είναι μια χαρά που πρέπει να εισπράξει μόνος του ο αναγνώστης, βγάζοντας τα δικά του συμπεράσματα. 

20-5-2019