Όταν η λογοτεχνία παράγει μεγάλα βιβλία...

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

---------------------------------------

Από τον Άγγελο Πετρουλάκη

Τζέννιφερ Ίγκαν:

«MANHATTAN BEACH»

Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

Δεν θυμάμαι ποιο ήταν το τελευταίο βιβλίο που με είχε συγκλονίσει τόσο, ιδιαίτερα ως ναυτική περιπέτεια. Με απορρόφησε τόσο η ανάγνωσή του, που μετά από τις πρώτες 136 σελίδες σταμάτησα να κρατώ σημειώσεις, όπως συνηθίζω. Μόνο υπογράμμιζα παραγράφους. Και δικαίωσα σε απόλυτο βαθμό όσα ο εκδότης είχε στα ‘‘αυτιά’’ τού οπισθοφύλλου, από κριτικές που είχαν γραφτεί για το «MANHATTAN BEACH» της Τζέννιφερ Ίγκαν.

Το Booklist έχει γράψει: «Το εκπληκτικό, συναρπαστικό και αποκαλυπτικό έπος της Ίγκαν είναι ένα βιβλίο που δεν το αφήνεις από τα χέρια σου. Γοητεύει και μεταμορφώνει κάθε αναγνώστη, που σαν δύτης βουτάει στο βαθιά, στην αναζήτηση απαντήσεων, νοήματος, προτού ανέβει πάλι στην επιφάνεια».

Το Publishers Weekly: «Τι είναι αυτό που νοσταλγούμε από το παρελθόν; Τι είναι η συλλογική μνήμη; Στην επιφάνειά της και στον πυθμένα της; Πλημμυρισμένο από εντυπωσιακή ενσυναίσθηση, περνάει αβίαστα από περιγραφές βίας και εγκλημάτων σε σκηνές βαθιάς τρυφερότητας. Η Ίγκαν είναι μια χαρισματική συγγραφέας!»

Στους Time ο βιβλιοκριτικός Joe Klein έγραψε για τη συγγραφέα: «Η Τζέννιφερ Ίγκαν είναι η σημαντικότερη εν ζωή Αμερικανίδα μυθιστοριογράφος».

Δεν κατέχω με επάρκεια τη σύγχρονη λογοτεχνία των ΗΠΑ, ώστε να υποστηρίξω κάτι τέτοιο, με βεβαιότητα, όμως, μπορώ να πω πως την χαρακτηρίζω καθηλωτική.

Το «MANHATTAN BEACH» αναφέρεται στις ΗΠΑ λίγο πριν μπουν στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και όταν αυτές μπήκαν. Μια εποχή κοινωνικών αναδιατάξεων, που τη χαρακτήριζε ο νόμιμος, ή μη, αγώνας κοινωνικής ανέλιξης, αλλά και οικονομικής επιβίωσης. Εποχή τεράστιων αντιθέσεων, οι οποίες και γέννησαν την μεταπολεμική Αμερική.

Στις ΗΠΑ μετά το Κραχ τα πάντα είχαν αλλάξει. Οι εύποροι ανακάλυπταν ξαφνικά ότι στην ουσία δεν ήταν ποτέ εύποροι, οι τίμιοι ανακάλυπταν πως ο κόσμος δεν είχε φτιαχτεί γι’ αυτούς και πως η αξιοπρέπεια δεν είχε σταθερή τιμή. Ένας από τους άξονες του βιβλίου, ο Έντι Κέρριγκαν, πατέρας δυο ανήλικων κοριτσιών, εκ των οποίων το ένα είναι διανοητικά και σωματικά ανάπηρο, αντιλαμβάνεται πως για να επιβιώσει δεν υπάρχει ούτε καν χαμένος παράδεισος, αλλά μόνο κόλαση. Το βήμα που θα κάνει είναι στον θολό, ως και μαύρο, κόσμο τής παρανομίας. Είναι ο κόσμος που εξακολουθεί να ανθεί, με τα άνθη τού κακού να επιφέρουν κέρδη. Παράλληλα είναι ο κόσμος των υπόγειων συγκρούσεων. Η Ίγκαν με θαυμαστή δεξιοτεχνία και μέσα από διαλόγους ή σύντομες αφηγήσεις, περιγράφει αυτόν τον κόσμο, μετατοπίζοντας το ενδιαφέρον τού αναγνώστη σ’ ένα άλλο άξονα: Στη μεγαλύτερη κόρη τού Έντι Κέρριγκαν.

Το σκηνικό του μυθιστορήματος ανοίγει. Πλέον στη σκηνή πρωταγωνιστούν περισσότερα πρόσωπα. Ο Έντι Κέρριγκαν, η κόρη του Άννα και η ανάπηρη αδελφή της Λύντια. Τα μάτια τής Άννας, όμως, παρατηρούν, με απορία, ένα ακόμα πρόσωπο πλάι στον πατέρα της, τον Ντέξτερ Στάυλς. Είναι το μεγάλο ερωτηματικό. Είναι ο άνθρωπος για τον οποίο δούλευε ο πατέρας της, δηλαδή αυτός που εκφράζει τον κόσμο τής παρανομίας. Όταν η Άννα το αντιλαμβάνεται αυτό, ο πατέρας της έχει ήδη εξαφανιστεί, χωρίς κανείς να γνωρίζει την τύχη του, αφήνοντας την Άννα και τη Λύντια, όπως και τη μητέρα τους, απροστάτευτες. Οι δε ΗΠΑ έχουν μπει, ακόμα, στον πόλεμο.

Είναι ο πόλεμος που μια ακόμα φορά θα ανατρέψει τα πάντα. Η Ίγκαν ανοίγει σαν βεντάλια την αφήγηση, μένοντας πιστή στα ιστορικά γεγονότα. Οι νέοι τών ΗΠΑ φεύγουν για τον πόλεμο, αλλά η χώρα τους έχει ανάγκη από ανθρώπους που πρέπει να δουλέψουν ακόμα και σε θέσεις αντρών. Στα επισκευαστικά εργαστήρια που δημιουργούνται στα λιμάνια, για την αποκατάσταση των ζημιών σε πολεμικά πλοία τού στόλου, καλούνται να δουλέψουν και νέες γυναίκες. Ανάμεσά τους και η Άννα. Οι ΗΠΑ πρέπει να κερδίσουν, όλοι το αντιλαμβάνονται αυτό. Και δουλεύουν γι’ αυτό. Η συγγραφέας δίνει το στίγμα τής εποχής, άλλοτε προχωρώντας στην παράλληλη απεικόνιση του κόσμου που εκφράζει το καθαρό αμερικάνικο όνειρο, αλλά και του θολού κόσμου τών παράνομων, και άλλοτε προφητεύοντας τις ημέρες τού μέλλοντος.

Ένας ηλικιωμένος τραπεζίτης θα πει για λογαριασμό τών ΗΠΑ μετά τον Ψυχρό Πόλεμο: «Εγώ βλέπω αυτή τη χώρα να φτάνει τόσο ψηλά, όσο καμιά άλλη χώρα μέχρι σήμερα… Ούτε οι Ρωμαίοι. Ούτε οι Καρολίγγειοι. Ούτε ο Τζένγκις Χαν ή οι Τάταροι, ή ο Ναπολέοντας της Γαλλίας. Χα! Με κοιτάζετε όλοι λες και είμαι ένα βήμα πριν από το τρελοκομείο. Πώς είναι αυτό εφικτό; αναρωτιέστε. Επειδή η υπεροχή μας δεν θα προκύψει υποτάσσοντας λαούς. Θα βγούμε από αυτόν τον πόλεμο νικητές και αλώβητοι και θα γίνουμε τραπεζίτες του κόσμου. Θα εξάγουμε τα όνειρά μας, τη γλώσσα μας, τον πολιτισμό μας, τον τρόπο ζωής μας. Και αυτό θα αποδειχθεί ακαταμάχητο».

Διαβάζοντας αυτό το απόσπασμα – προφητεία, η μνήμη μου επανάφερε ένα σημαντικό βιβλίο, το «Μεγάλη σκακιέρα» του Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι (Εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗ, 1998). Ίδια λόγια, ίδιες προβλέψεις. Οι ΗΠΑ έγιναν η αυτοκρατορία τών αυτοκρατοριών. Απλά ο χρόνος διάρκειας της ζωής τους είναι ακόμα άγνωστος.

Άννα, Έντι Κέρριγκαν, Ντέξτερ Στάυλς…

Η πρώτη, κύριος άξονας του μυθιστορήματος. Οι άλλοι δυο, γυρίζουν πλάι της, στροβιλίζονται πλάι της, εφιαλτικά.

Ο πατέρας της ως φάντασμα. Η εξαφάνισή του, μαχαίρι για την κόρη που τον λάτρευε.

Ο άλλος είναι το πρόσωπο κλειδί. Τον ρόλο του, αγνοεί η Άννα. Γι’ αυτήν είναι και σύμβολο ανδρισμού, ένας ιδανικός εραστής, φευγαλέος, αλλά επιθυμητός. Πριν αντιληφθεί πως ευθύνεται για την εξαφάνιση του πατέρα της, θα μείνει έγκυος.

Η Άννα θα γίνει η πρώτη δύτρια στην ιστορία τών ΗΠΑ. Θα λύσει το μυστήριο της εξαφάνισης του πατέρα της;

Ο πατέρας της;

Από τις πλέον δραματικές σελίδες, που έχουν γραφτεί για θαλασσινές τραγωδίες, είναι αυτές που η Τζέννιφερ Ίγκαν περιγράφει το ναυάγιο του πλοίου, με το οποίο ταξίδευε ο Έντι Κέρριγκαν, το οποίο πήρε τη ζωή δεκάδων ναυτικών, με τον πατέρα της Άννας να επιζεί.

Το «MANHATTAN BEACH» είναι ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα!

 Λάρισα, 13/2/2020