ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

------------------------------------

Από τον Άγγελο Πετρουλάκη

------------------------------------

Οι μεγάλοι συγγραφείς είναι ακόμα εδώ…

Κάρλος Ρουίθ Θαφόν:

‘‘Ο λαβύρινθος των πνευμάτων’’

Από τις εκδόσεις ‘‘Ψυχογιός’’

 Ο Κάρλος Ρουίθ Θαφόν είναι αν όχι ο κορυφαίος, σίγουρα από τους κορυφαίους Ισπανόφωνους συγγραφείς, από τους πιο αναγνωρισμένους σ’ όλο τον κόσμο, μεταφρασμένος σε δεκάδες γλώσσες και με πωλήσεις που ξεπερνούν τα τριάντα εκατομμύρια αντίτυπα.

Τον γνωρίσαμε, στην Ελλάδα, χάρη στις εκδόσεις Ψυχογιός, με το βιβλίο του ‘‘Η σκιά του ανέμου’’ σε μετάφραση της Βασιλικής Κνήτου και από εκεί και πέρα ήρθαν δυο εξαιρετικά ακόμα βιβλία, το ‘‘Ο αιχμάλωτος του ουρανού’’ και το ‘‘Το παιχνίδι τού αγγέλου’’, σε μετάφραση της Κατερίνας Ρούφου και τα δυο. Όλα κάτω από τον υπέρτιτλο ‘‘Το κοιμητήριο των λησμονημένων βιβλίων’’.

Ήδη κυκλοφορεί το έργο του ‘‘Ο λαβύρινθος των πνευμάτων’’, ένα μυθιστόρημα ποταμός, που εκτείνεται σε δυο τόμους των πεντακοσίων περίπου σελίδων ο καθένας, σε μετάφραση της Βασιλικής Κνήτου. Κι αυτό στον κύκλο τού υπέρτιτλου ‘‘Το κοιμητήριο των λησμονημένων βιβλίων’’.

Άριστες οι μεταφράσεις όλων του των βιβλίων, που έχουν για θέμα τους τη Βαρκελώνη και που κινούνται σε μια ποιητική ατμόσφαιρα αστυνομικού μυστηρίου και όχι μόνο, αφού είναι παράλληλα και η ιστορία τής πανέμορφης αυτής πόλης, αλλά και καταγράφουν τη σκοτεινή ιστορία τής Ισπανίας στα χρόνια τού Φράνκο.

Για όσους έχουν διαβάσει τα προηγούμενα τρία βιβλία τού Θαφόν, το ‘‘Ο λαβύρινθος των πνευμάτων’’ είναι η κορύφωση όλων, μέσα στο οποίο συμπυκνώνονται ιστορίες ανθρώπων που καθηλώνουν, ανατρέπουν τη λογική, επιβεβαιώνουν τη δύναμη της σκέψης και αποκαλύπτουν την κρυφή γοητεία των βιβλίων.

Το ‘‘Ο λαβύρινθος των πνευμάτων’’ ανήκει στη μεγάλη λογοτεχνία, αυτή που είναι προορισμένη να ταξιδεύει στους αιώνες, έχοντας φορτωμένα τα αμπάρια της με όλες εκείνες τις ιδέες που διαποτίζουν τα ελεύθερα πνεύματα και δίνουν ξεχωριστή σαγήνη στην περιπέτεια της ανθρώπινης ζωής καθώς αναζητά το βαθύτερο νόημά της.

Βαθιά ερωτικό βιβλίο, βαθιά ανθρώπινο, βαθιά αντιδεοντολογικό. Ικανό να κάνει τον αναγνώστη να χάσει την αίσθηση του χρόνου. Ο Θαφόν μπαίνει μπροστά στους ευρωπαίους συγγραφείς και χαράζει την πρωτοπορία, δείχνοντας πώς εθνικά θέματα μεταλλάσσονται σε παγκόσμια και πώς ο άνθρωπος είναι προορισμένος να αναζητά την αλήθεια, όποιες και να είναι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ζει.

Η δράση τού μυθιστορήματος εξελίσσεται στη Βαρκελώνη σε μια χρονική περίοδο που φτάνει τα πενήντα χρόνια, αρχόμενη από τον εφιαλτικό εμφύλιο πόλεμο. Οι θηριωδίες των καθεστωτικών μετατρέπουν την Ισπανία τής εποχής σε κολαστήριο. Η ανάγνωση της ανθρώπινης ψυχής περνάει μέσα από τον θάνατο, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα τρόμου.

Όπως μας λέει στη ροή τής μυθοπλασίας, ο Θαφόν, το μυθιστόρημα έχει πολλές πύλες εισόδου, τόσες όσες δικαιολογούν τον ‘‘λαβύρινθο’’ του τίτλου. Όμως, ο αναγνώστης όποια και να διαλέξει, θα φτάσει στον παράδεισο των λησμονημένων βιβλίων και στη λύτρωση.

Μια από τις σκιές που διατρέχουν ολόκληρο το βιβλίο, η εκρηκτική Ισαβέλα Ζισπέρ, ομολογεί για λογαριασμό τού συγγραφέα: ‘‘Γράφω για να ανακαλέσω το παρελθόν και να κρατηθώ στη ζωή…’’

Πάντως όλα τα πρόσωπα που ανακαλεί στη ζωή μέσα από τις σελίδες του ο Θαφόν, αυτό προσπαθούν να κάνουν∙ να κρατηθούν στη ζωή. Οι δυνάστες γιατί ξέρουν πως για κάθε έγκλημα υπάρχει τιμωρία, οι καταπιεζόμενοι και καταδιωκόμενοι γιατί πιστεύουν ότι έχουν δικαίωμα στη ζωή. Ανάμεσα στους μεν και στους δε, υπάρχουν δυο κύρια πρόσωπα, αδαμάντινα θα τα χαρακτήριζα, δυο αστυνομικοί που ερευνούν κάποιες μαύρες σελίδες τής φασιστικής Βαρκελώνης, ανατρέποντας την τάξη των πραγμάτων. Το ένα – μια γυναίκα – θα έλεγα ότι είναι ο κεντρικότερος άξονας του βιβλίου, αυτός που πάνω του θα κουμπώσουν όλα τα άλλα γρανάζια, για ν’ αφηγηθεί το καθένα απ’ αυτά τη δική του ιστορία. Μια συγκλονιστική ηρωίδα, που σέρνει μια ματωμένη ιστορία, αλλά αντιμετωπίζει με πείσμα κάθε άνεμο θανάτου και δικαιολογημένα παρασέρνει τον αναγνώστη σε δυνατές συγκινήσεις. Είναι μια γυναίκα που θα ήθελε ν’ αγαπηθεί, αλλά ξέρει πως η ζωή της πρέπει πρώτα να βγει από το τούνελ του αίματος που έχει προκαλέσει η δικτατορία και η ανθρώπινη μισαλλοδοξία.

Οι ήρωες και οι ηρωίδες που πρωταγωνιστούν σε κύριους ή δευτερεύοντες ρόλους τού μυθιστορήματος έχουν το φωτοστέφανο της δικαίωσης να τους περιμένει στην εξέλιξη του μυθιστορήματος. Δεξιοτεχνικά, ο συγγραφέας, ξεκαθαρίζει το τοπίο τού παραδείσου, οδηγώντας στην κόλαση όλα εκείνα τα πρόσωπα που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο εξευτέλισαν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Η αφήγηση είναι συγκλονιστική, παρά το ότι ο Θαφόν φροντίζει να μπολιάζει τους διαλόγους με ιδιαίτερα λεπτό χιούμορ, έτσι ώστε ο αναγνώστης να νιώθει ανάλαφρη την εξέλιξη της ιστορίας σε τμήματα που ακροβατούν απέναντι στην ανατομία των ανθρώπινων χαρακτήρων. Αποδεικνύεται μαέστρος της μυθοπλασίας, τοποθετώντας τους απαραίτητους ‘‘άγιους’’ με συνετή οικονομία (έναν αστυνομικό εδώ, έναν ιατροδικαστή εκεί, έναν βιβλιοθηκάριο πιο πέρα, έναν νεαρό που θέλει να ερωτευθεί και ν’ αφοσιωθεί σε μια γυναίκα), έτσι ώστε η ελπίδα να παραμένει ζωντανή και φωτεινή.

«Μια ιστορία είναι ένας απέραντος λαβύρινθος από λέξεις, εικόνες και πνεύματα που όλα μαζί μας αποκαλύπτουν την αθέατη αλήθεια για μας τους ίδιους. Μια ιστορία είναι σίγουρα μια συζήτηση ανάμεσα σ’ αυτόν που την αφηγείται και σ’ αυτόν που την ακούει, κι ένας αφηγητής μπορεί να πει μόνο όσα του επιτρέπει η τέχνη του, ενώ ένας ακροατής μπορεί να διαβάσει μόνο όσα έχει γραμμένα στην ψυχή του…»

Αυτά γράφει η σοφία ενός συγγραφέα που ξέρει να ξεκλειδώνει ιστορίες, αλλά και ανθρώπινες συνειδήσεις.

‘‘Ο λαβύρινθος των πνευμάτων’’ μπορεί να είναι βιβλίο – ποταμός, αλλά δεν είναι λαβύρινθος, όσες φορές και να πηγαίνει εμπρός – πίσω τον αναγνώστη. Με τον τρόπο αυτό η αφήγηση αποφεύγει κάθε κίνδυνο μονοτονίας και της δίνεται η δυνατότητα να σταθεί σε γεγονότα ιδιαίτερα διαφωτιστικά για τον αναγνώστη. Άλλωστε έχουμε να κάνουμε με τη γραφή ενός συγγραφέα παγκόσμιου διαμετρήματος, που ξέρει όχι μόνο να δουλεύει τις λέξεις, αλλά να δημιουργεί κόσμους μέσα από το εντελώς απρόβλεπτο.

Ο Κάρλος Ρουίθ Θαφόν επιβεβαιώνει την αξία του ως μεγάλου μυθιστοριογράφου, καθώς κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον τού αναγνώστη μέχρι την τελευταία σελίδα. Μπαίνοντας στην υπόθεση συνεχώς από άλλη είσοδο, ξεκλειδώνοντας κάθε φορά και νέο σκοτεινό δωμάτιο, φωτίζοντας άλλες πτυχές τής ιστορίας που περιμένουν ως κομμάτια να μπουν στο παζλ τής αφήγησης, φωτίζοντας σε κάθε γύρισμα της σελίδας απρόβλεπτες καταστάσεις και ανασύροντας πρόσωπα από την αχλύ τού μυστηριακού μύθου, μας εκπλήσσει και μας κατακτά ολοκληρωτικά…