Κάτω τα χέρια απ’ την Αμφίπολη

Μονολογώντας

  

Το φθινόπωρο του 1977 ο Μανόλης Ανδρόνικος έμπαινε στον περίφημο βασιλικό τάφο της Βεργίνας κι εγώ είχα τη χαρά να είμαι από τους πρώτους δημοσιογράφους που ευνοήθηκε από μια συνέντευξη με τον αείμνηστο αρχαιολόγο. Η εύρεση του τάφου επιβεβαίωσε τότε την υπόθεση του μεγάλου ελληνιστή N. Hammond ότι οι αρχαίες Αιγές πρέπει να τοποθετηθούν στη Βεργίνα. Μέχρι τότε είχε καταναλωθεί πολύ μελάνι για την τοποθεσία των Αιγών και φυσικά τον τάφο του Φιλίππου. Βέβαια όταν ο Ανδρόνικος μπήκε στον τάφο και τον επισκέφθηκε ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμανλής, ουδείς διόρισε κάποιον υπεύθυνο επικοινωνίας. Η θέση αυτή εφευρέθηκε για την κ. Παναγιωταρέα, προκειμένου να «χτενίζει» τις ανακοινώσεις που βγαίνουν κατά την πρόοδο των ανασκαφικών εργασιών. Η Άννα Παναγιωταρέα έγινε αίφνης ένα ακόμα πρόσωπο της επικαιρότητας την οποία υπηρέτησε επί σειρά ετών ως δημοσιογράφος, όπως περίπου και οι νέες Καρυάτιδες που επίσης μπήκαν στην επικαιρότητα για το “ελληνικό πόδι” τους.

Κι ενώ οι επιφορτισμένοι με το έργο αρχαιολόγοι σκάβουν, μελετούν, αγωνιούν για το κάθε επόμενο βήμα, δεκάδες σχετικοί, αλλά και άσχετοι κατακλύζουν την επικαιρότητα με άρθρα ή παρεμβάσεις που στηρίζονται σε υποθέσεις εκ του μακρόθεν.  Η ελληνική ρήση που η παράδοση την αποδίδει στον Κολοκοτρώνη «ακόμα δεν τον είδαμε Γιάννη τον είπαμε» έρχεται να γελοιοποιήσει όλους τους φωτισμένους προδικάζοντες. Γιατί κανείς δεν ξέρει τι εν τέλει θα βρεθεί μετά από πέντε μήνες στην Αμφίπολη ή μετά από δυο ή και δέκα χρόνια. Γιατί η ανασκαφή του τόπου ούτε σε πέντε μήνες, ούτε σε δυο χρόνια, πιθανότατα ούτε σε δέκα, θα ολοκληρωθεί. Οι πρώτη ανασκαφή στη Βεργίνα έγινε στα 1861 από το Γάλλο αρχαιολόγο Leon Heuzey, ενώ από Έλληνα (Κ.Α.Ρωμαίος) έγινε στα 1938. Οι συστηματικές ανασκαφές ξεκινούν στα 1952 με την ανασκαφή του προϊστορικού νεκροταφείου των τύμβων, ενώ στα 1961 ξεκίνησε η ανασκαφή του ανακτόρου. Η ανασκαφή που έφερε στο φως τον τάφο της Μεγάλης Τούμπας άρχισε στα 1976 και παρά τα άφθονα χρήματα που διατέθηκαν με εντολή του Κωνσταντίνου Καραμανλή (τότε υπήρχαν λεφτά, παρά το ότι ο σημερινός Γιώργος Παπανδρέου δεν είχε εκδηλώσει φανερά την πρόθεσή του να γίνει πρωθυπουργός), δεν είχε ολοκληρωθεί δέκα χρόνια μετά. Είναι γεγονός πως για τόσο μεγάλες ανασκαφές κανείς δεν ξέρει ούτε πότε θα ολοκληρωθούν, ούτε τι επιφυλάσσει η αρχαιολογική έρευνα. Άρα είναι πάρα πολύ νωρίς και γνώμες να εκφέρονται και εκπρόσωποι επικοινωνίας να διορίζονται, οι οποίοι μπορεί αρχικά ν’ αμείβονται συμβολικά, συν τω χρόνω όμως θα ενταχθούν στα κρατικά μισθολόγια.

Η Αμφίπολη, όταν τελικά θ’ αποκαλυφθεί, ένα είναι σίγουρο: Θ’ αποδείξει περίτρανα το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της φυλής, τη διχόνοια και τον αδελφοκτόνο σπαραγμό. Τη δημιούργησε η αποικιοκρατία των Αθηνών, τη διεκδίκησε η αποικιοκρατία της Σπάρτης, την κράτησε στο ιστορικό προσκήνιο η διαμάχη των διαδόχων του Αλέξανδρου του Μεγάλου. Εμάς βέβαια δεν μας ενδιαφέρει αυτό, άλλωστε αυτές οι έριδες είναι γνωστές σε όσους μελετούν ελάχιστα την ιστορία. Το πρόβλημα είναι πως παρότι γνωστές δεν διδάσκουν. Αν δίδασκαν δεν θα ζούσαμε αυτήν την κατάντια. Θα υπήρχε τουλάχιστον η αξιοπρέπεια της φτώχειας. Θα χαρακτηριζόταν και ο επιστημονικός χώρος των αρχαιολόγων απ’ αυτήν την αξιοπρέπεια και δεν θα εμφανιζόταν οι διάφοροι φωστήρες. Όσο για την κυβέρνηση… Αντί να διορίζει υπεύθυνους επικοινωνίας θα έπρεπε να δείχνει και μια κάποια ευαισθησία για τους τόσους και τόσους αρχαιολογικούς χώρους που έχουν εγκαταλειφθεί στη φθορά του χρόνου. Τα ¾ του Μυστρά είναι μη επισκέψιμα επειδή δεν υπάρχουν κονδύλια για να πληρωθούν αρχαιοφύλακες, αλλά κι επειδή οι αρμόδιοι δεν είναι ικανοί να βρουν τρόπους ώστε οι υπάρχοντες να έχουν αποδοτικότεροι εργασία. Απλό παράδειγμα παρέθεσα για να μην καταπιαστώ με το δικό μας Αρχαίο Θέατρο, που μας πονάει πολλαπλά…

Άγγελος Πετρουλάκης

Δημοσιεύθηκε στη Larissa net της 9ης Οκτωβρίου